Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 40. stav 5. i  člana 61. stav 1. tačka g) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj  26. juna 2019. godine,  d o n i o   j e

 RJEŠENjE

         Ne prihvata se inicijativa za ocjenjivanje ustavnosti člana 3. st. 2. i 3. i člana 11. st. 1. i 2. Zakona o doprinosima  („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 114/17).

 O  b  r  a  z  l  o  ž  e nj e

         Agencija za knjigovodstveno-ručunovodstvene poslove "Savić" Prijedor dala je Ustavnom sudu Republike Srpske inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti  člana 3. st. 2. i 3. i člana 11. st. 1. i 2. Zakona o doprinosima („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj  114/17) zbog, kako se navodi, nesaglasnosti sa čl. 16, 50, 52, 63, 66. i 68. Ustava Republike Srpske. Pored ocjene ustavnosti  navedenih zakonskih odredbi,  davalac inicijative traži  da Sud ocijeni  saglasnost osporenih odredbi Zakona o doprinosima sa odredbama člana 13. Zakona o računovodstvu i reviziji Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 94/15) i člana 17. stav 1. Zakona o zanatsko-preduzetničkoj djelatnosti („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 117/11, 121/12 i 67/13). U inicijativi se, između ostalog, ističe da se Zakonom o doprinosima ne može određivati ko se smatra obveznikom doprinosa od samostalne privredne ili profesionalne djelatnosti, te ukazuje na probleme koji nastaju u primjeni zbog neusklađenih zakonskih rješenja  a sve to, kako se dalje navodi, dovodi do povrede navedenih ustavnih principa. Davalac inicijative, ne navodeći ustavno-pravne razloge osporavanja, predlaže da Sud utvrdi da osporena zakonska rješenja nisu u saglasnosti sa Ustavom.

         Narodna skupština Republike Srpske nije dostavila odgovor na navode iz inicijative.

          Osporenim članom 3. Zakona o doprinosima  („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj  114/17) propisano je da se licima koja samostalno obavljaju privrednu djelatnost, u smislu ovog zakona, smatraju lica koja su za obavljanje te djelatnosti registrovana kod nadležnog organa, odnosno upisana u registar kod nadležne organizacije pod uslovom da nisu obveznici doprinosa na osnovu radnog odnosa ili korisnici prava na penziju (stav 2), a licima koja samostalno obavljaju profesionalnu djelatnost, u smislu ovog zakona, smatraju se lica koja samostalno u vidu zanimanja i na osnovu posebne licence nadležnog organa ili organizacije obavljaju djelatnost isključivo na osnovu stečenog zanimanja (profesije), kao što su: advokati, notari, inženjeri, arhitekte, poreski savjetnici, tumači, računovođe, prevoznici i druga lična zanimanja pod uslovom da: 1) tu djelatnost obavljaju na privremenom osnovu i 2) nisu obveznici doprinosa na osnovu radnog odnosa ili korisnici prava na penziju. Prema osporenom članu 11. Zakona osnovica doprinosa za lica koja samostalno obavljaju privrednu djelatnost iznosi najmanje 60% prosječne bruto plate u Republici za prethodnu godinu, a prema posljednjem podatku Republičkog zavoda za statistiku objavljenom u "Službenom glasniku Republike Srpske" (stav 1), a za lica koja samostalno obavljaju profesionalnu djelatnost osnovica doprinosa je najmanje u visini prosječne bruto plate u Republici za prethodnu godinu, a prema posljednjem podatku Republičkog zavoda za statistiku objavljenom u "Službenom glasniku Republike Srpske" (stav 2).

         U postupku razmatranja navoda iz inicijative Sud je imao  u vidu da je Ustavom Republike Srpske utvrđeno da se pravo zaposlenih i članova njihovih porodica na socijalnu sigurnost i socijalno osiguranje uređuje zakonom i kolektivnim ugovorom (član 43. stav 1), da Republika jemči minimum socijalne sigurnosti građana i obezbjeđuje funkcionisanje javnih službi, u skladu sa zakonom (član 61), da je obaveza plaćanja poreza i drugih dažbina opšta i da se utvrđuje prema ekonomskoj snazi obveznika (član 63), te da Republika, uređuje i obezbjeđuje, između ostalog, poreski sistem, finansiranje ostvarivanja prava i dužnosti Republike i druge odnose od interesa za Republiku (tač. 7, 17. i 18. Amandmana XXXII na Ustav Republike Srpske kojim je zamijenjen član 68. Ustava).

         Takođe, Sud je imao u vidu i da se Zakonom o doprinosima  uređuje sistem obaveznih doprinosa za finansiranje penzijskog i invalidskog osiguranja, zdravstvenog osiguranja, osiguranja od nezaposlenosti i dječje zaštite u Republici Srpskoj (član 1), te da je ovim zakonom, između ostalog, propisano: da se sredstva za finansiranje potreba iz člana 1. ovog zakona obezbjeđuju putem uplate doprinosa: 1) doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje, 2) doprinosa za zdravstveno osiguranje, 3) doprinosa za osiguranje od nezaposlenosti i 4) doprinosa za dječiju zaštitu (član 2. stav 1), da je obveznik doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje, zdravstveno osiguranje, osiguranje od nezaposlenosti i dječije zaštite fizičko lice ‒ rezident Republike Srpske koje samostalno obavlja privrednu ili profesionalnu djelatnost (član 3. stav 1. tačka 6), da je osnovica doprinosa ukupan prihod obveznika doprinosa na koji se plaća porez na dohodak koji uključuje doprinose koji se plaćaju u skladu sa ovim zakonom, s tim  da se izuzetno osnovicom doprinosa smatraju i posebno određene osnovice za pojedine kategorije obveznika utvrđene ovim zakonom (član 10. st. 1. i 2), da je uplatilac doprinosa u smislu ovog zakona isplatilac prihoda (primanja) koji predstavlja osnov za plaćanje doprinosa u skladu sa ovim zakonom (član 17), te da izuzetno od člana 17. ovog zakona, uplatu doprinosa vrši: obveznik doprinosa iz člana 3. stav 1. tačka 6), člana 4. tačka 3, člana 5. t. 1), 2), 3), 4), 5) i 6) i člana 6. tačka 2) ovog zakona (član 18. tačka 1).

         Polazeći od izloženog Sud je ocijenio  da odredbe člana 3. st. 2. i 3. i člana 11. st. 1. i 2. Zakona o doprinosima nisu u nesaglasnosti sa Ustavom. Prilikom ovakve ocjene Sud je imao u vidu da je zakonodavac Ustavom bio ovlašćen da  zakonom uredi pitanja koja se odnose na plaćanje doprinosa za finansiranje penzijskog i invalidskog osiguranja, zdravstvenog osiguranja, osiguranja  od nezaposlenosti i dječje zaštite u Republici, a samim tim i da  uvede doprinose za penzijsko i  invalidsko osiguranje, zdravstveno osiguranje, osiguranje  od nezaposlenosti i dječju zaštitu u Republici, odnosno da utvrdi obveznike tih doprinosa, osnovicu za plaćanje tih doprinosa, lica koja uplaćuje te doprinose (uplatioce doprinosa), stope doprinosa, lica koja su oslobođena od plaćanja doprinosa, kao i  rokove za plaćanje doprinosa. Iz navedenog, po ocjeni Suda, proizlazi i ovlašćenje zakonodavca da osporenim zakonskim odredbama precizno definiše pojam obveznika doprinosa od samostalne privredne ili profesionalne djelatnosti, kao i da utvrdi izuzetak od osnovice doprinosa u odnosu na lica koja samostalno obavljaju privrednu ili profesionalnu djelatnost u najmanjem iznosu od  60% od prosječne bruto plate u Republici, odnosno bruto plata u Republici za lica koja obavljaju profesionalnu djelatnost. Na koji način će zakonodavac definisati obveznike doprinosa od samostalne privredne ili profesionalne djelatnosti, te  propisati osnovicu,  odnosno način obračuna osnovice  za ove kategorije obveznika, izraz je određene zakonodavne politike u ovoj oblasti o čemu Ustavni sud, saglasno članu 115. Ustava, nije nadležan da odlučuje.

         Sud nije razmatrao ustavnost odredaba člana 3. st. 2. i 3. i člana 11. st. 1. i 2. Zakona o doprinosima, sa stanovišta ustavnih rješenja koja davalac inicijative  navodi jer je  ocijenio da nisu navedeni razlozi i objašnjenja u čemu bi se sastojala eventualna povreda ustavnosti osporenih zakonskih odredbi.

        U pogledu zahtjeva za ocjenu saglasnosti osporenih odredbi Zakona o doprinosima sa odredbama člana 13. Zakona o računovodstvu i reviziji Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 94/15) i člana 17. stav 1. Zakona o zanatsko-preduzetničkoj djelatnosti („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 117/11, 121/12 i 67/13) Sud  je utvrdio da, prema odredbama člana 115. Ustava, Ustavni sud nije nadležan da ocjenjuje međusobnu saglasnost odredaba zakona kao propisa iste pravne snage.

        Ostali navodi davaoca inicijative  su  u domenu  primjene osporenih odredaba Zakona, o čemu Ustavni sud, saglasno članu 115. Ustava Republike Srpske, nije nadležan da odlučuje.   

         S obzirom na to da je u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i da prikupljeni podaci pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud je, na osnovu člana 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske, odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka.

         Na osnovu izloženog  odlučeno je kao u  izreci ovog rješenja.

         Ovo rješenje Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Duško Medić, Irena Mojović, prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić.