Ustavni sud Republike Srpske (u daljnjem tekstu: Ustavni sud) je 27. marta 2024. godine u Banjoj Luci održao 310. sjednicu na kojoj je, u skladu sa svojim Ustavom i zakonom utvrđenim nadležnostima, odlučivao o saglasnosti zakona, propisa i opštih akata sa Ustavom, odnosno o saglasnosti propisa i opštih akata sa zakonima Republike Srpske.
Ustavni sud je, između ostalih odluka koje je donio na današnjoj sjednici, usvojio i odluku u predmetu broj U-28/23 kojom je odlučio da Odluka o plaćanju komunalnih usluga i naknada u sistemu objedinjene naplate na području Grada Gradiška nije u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske, Zakonom o lokalnoj samoupravi, Zakonom o komunalnim djelatnostima i Zakonom o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj. Obrazlažući svoju odluku Ustavni sud je istakao, između ostalog, da Zakon o lokalnoj samoupravi i Zakon o komunalnim djelatnostima ne daju ovlašćenje skupštinama lokalnih zajednica da uređuju pitanja koja su predmet regulisanja kao kod osporene odluke, usljed čega je Skupština Grada Gradiška ovakvim normiranjem izašla izvan okvira svojih ovlašćenja. Ustavni sud je takođe ocijenio da konkretno propisivanje prema kojem treći subjekat, koji nije u ugovornom odnosu, vrši obračun i naplatu komunalnih usluga nije u saglasnosti sa relevantnim odredbama Zakona o komunalnim djelatnostima i Zakonom o zaštiti potrošača u Republici Srpskoj, a posljedično tome niti sa ustavnim načelom zakonitosti.
Od odluka koje je donio na današnjoj sjednici Ustavni sud izdvaja i odluku broj U-67/23 kojom nije prihvaćena inicijativa za ocjenjivanje ustavnosti člana 208a. i 208b. Krivičnog zakonika Republike Srpske. Razmatrajući ustavnost navedenih članova kojima su kleveta i iznošenje ličnih i porodičnih prilika određene kao krivična djela za koja je propisana novčana kazna, Ustavni sud je ocijenio da osporene odredbe nisu u suprotnosti sa ustavnim načelom vladavine prava. Po ocjeni Suda, naime, krivičnopravna odgovornost za osporena krivična djela ne može se dovoditi u vezu sa građanskopravnom odgovornošću za klevetu iz Zakona o zaštiti od klevete, s obzirom na to da se radi o dva potpuno različita oblika pravne odgovornosti i da propisivanje oba vida zaštite predstavlja pitanje zakonodavne politike u ostvarivanju zaštite osnovnih prava i sloboda čovjeka. Pored toga, osporene odredbe imaju nivo preciznosti koji dozvoljava da se u razumnoj mjeri mogu predvidjeti ponašanja i posljedice ponašanja koja su inkriminisana.
Takođe, u pogledu tvrdnje da je zakonodavac osporenim propisivanjem ograničio slobodu izražavanja iz člana 10. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Ustavni sud je ocijenio da sloboda izražavanja nije apsolutno pravo i da je miješanje u pravo na slobodu izražavanja moguće u skladu sa stavom 2. člana 10. Evropske konvencije. U konkretnom slučaju, miješanje u pravo na slobodu izražavanja propisano je na osnovu Zakona, temeljem ustavnog ovlašćenja zakonodavca. Sud je ocijenio da je miješanje u pravo na slobodu izražavanja usmjereno ostvarenju legitimnog cilja, jer se osporenim odredbama štite pravo na ljudsko dostojanstvo, čovjekovu privatnosti i lični i porodični život iz člana 13. Ustava, te da ova prava predstaljaju interakciju janopravnih i privatnopravnih elemenata, budući da se radi o pravom zaštićenim ličnim dobrima, ali i etičkim vrijednostima koje imaju važnost za jedno demokratsko društvo i koje su inkorporisane u ovu ustavnu normu. Takođe, Sud je cijenio da osporeno propisivanje samo po sebi nije dovoljno da se može zaključiti da je takvo miješanje u pravo na slobodu izražavanja neproporcionalno legitimnom cilju koji se želi ostvariti. U vezi s tim, Sud je imao u vidu prirodu i visinu zaprijećenih sankcija, jer se radi isključivo o novčanim kaznama za navedena krivična djela čija je visina precizno određena i to na razumnom nivou, pogotovo kad se ima u vidu opšti minimum i kasimum novčane zazne predviđen Krivičnim zakonikom Republike Srpske.
Pored pomenutih odluka, Ustavni sud je na današnjoj sjednici donio i odluke u predmetima broj U-30/23, U-31/23, U-33/23, U-34/23, U-35/23, U-36/23, U-48/23 i U-87/23 kojima nisu usvojeni prijedlozi, odnosno nisu prihvaćene inicijative za ocjenjivanje ustavnosti Zakona o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca Odbrambeno-oslobodilačkog rata Republike Srpske, Zakona o ribarstvu i Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju i za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti pojedinih podzakonskih akata.