Banja Luka, 25. jun 2024.

VIJEĆE ZA ZAŠTITU VITALNOG INTERESA

USTAVNOG SUDA REPUBLIKE SRPSKE

SAOPŠTENjE ZA JAVNOST

U Banjoj Luci su danas, 25. juna 2024. godine, održane 153. i 154. sjednica Vijeća za zaštitu vitalnog interesa Ustavnog suda Republike Srpske (u daljnjem tekstu: Vijeće) koje je, u skladu sa svojim Ustavom i Zakonom propisanim nadležnostima, utvrdilo da Zakonom o referendumu i građanskoj inicijativi i Izbornim zakonom Republike Srpske nisu povrijeđeni vitalni nacionalni interesi konstitutivnog bošnjačkog naroda.

U odluci koja se odnosi na Zakon o referendumu i građanskoj inicijativi Vijeće je istaklo, pored ostalih razloga, da su odredbe o multietničkom sastavu organa za sprovođenje izbora odnosno referenduma i o srazmjernoj zastupljenosti političkih stranaka jednako obavezujuće i da se njima ne stvara bilo koji oblik nejednakih prava konstitutivnih naroda u procesu donošenja odluka iz stava 1. alineje 5. Amandmana LXXVII na Ustav Republike Srpske kojim je dopunjen člana 70. Ustava. Takođe, Vijeće je istaklo da pretpostavka podnosioca zahtjeva za zaštitu vitalnog nacionalnog interesa da političke stranke u čijem radu učestvuju Bošnjaci neće ostvariti po njima željenu optimalnu zastupljenost u skupštinama koje raspisuju referendum, ne mogu se, po shvatanju Vijeća, dovesti u neposrednu vezu za Ustavom zajemčenim institutom zaštite vitalnog nacionalnog interesa konstitutivnih naroda. Pored toga, Vijeće je ocijenilo da se osporenom odredbom ovoga zakona, kojom je normirano pitanje ličnog glasanja u inostranstvu, ne povređuje vitalni interes jednakog prava bošnjačkog naroda u procesu donošenja odluka, niti da se bošnjački narod dovodi u neravnopravan položaj prema drugim konstitutivnim narodima. Vijeće je, naime, ocijenilo da su svi konstitutivni narodi i Ostali u jednakom položaju u odnosu na pomenutu odredbu zakona, te da se njome nijednom pripadniku bošnjačkog naroda koji je upisan u glasački, odnosno birački spisak ne uskraćuje pravo glasa. Ostvarenje ovoga prava, istaklo je Vijeće, vrijedi za svakog birača koji je upisan u glasački, odnosno birački spisak, bez obzira kojem narodu ili nacionalnoj manjini pripada.

U odluci koja se odnosi na Izborni zakon Republike Srpske, Vijeće je utvrdilo da osporenom odredbom, kojom je propisano da birač koji ima pravo da glasa u gradu, odnosno opštini u kojoj je imao prebivalište 1991. godine, lica bošnjačke nacionalnosti nisu stavljena u neravnopravan položaj čime se obezbjeđuje proporcionalna zastupljenost konstitutivnih naroda na osnovu popisa iz 1991. godine. Vijeće je, naime, ocijenilo da činjenica što zakon ne sadrži pojam „popisa iz 1991. godine“ već „poslednjeg popisa stanovništva“ ne može biti predmet postupka zaštite vitalnog nacionalnog interesa. Osporeni zakon se, smatra Vijeće, jednako odnosi na sve građane Republike Srpske, te nijedan konstitutivni narod njegovim propisivanjem nije doveden u neravnopravan položaj u uživanju ustavne garancije iz člana 5. stav 1. alineja 2. Ustava prema kojoj se ustavno uređenje temelji na obezbjeđivanju nacionalnih ravnopravnosti i zaštiti vitalnih interesa konstitutivnih naroda. Ostale navode iz obrazloženja o povredi vitalnog nacionalnog interesa bošnjačkog naroda Vijeće je ocijenilo paušalnim, budući da ne sadrže pravnu argumentaciju u smislu ustavnih garancija o zaštiti vitalnih nacionalnih interesa i ne mogu se dovesti u vezu sa odredbama Amandmana LXXVII na Ustav Republike Srpske, kojim je dopunjen član 70. Ustava, a kojim su definisani vitalni nacionalni interesi konstitutivnih naroda u Republici Srpskoj.