Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 42. stav 1. i člana 60. stav 1. tačka d) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 27. novembra 2024. godine, d o n i o j e

O D L U K U

Odbija se prijedlog za utvrđivanje neustavnosti člana 8. stav 1. Zakona o platama zaposlenih u institucijama pravosuđa Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 66/18, 54/19, 105/19, 49/21, 119/21, 68/22 , 132/22 i 48/24).

O b r a z l o ž e nj e

Sindikat pravosuđa Republike Srpske podnio je Ustavnom sudu Republike Srpske prijedlog za ocjenjivanje ustavnosti člana 8. Zakona o platama zaposlenih u institucijama pravosuđa Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 66/18, 54/19, 105/19, 49/21, 119/21, 68/22 i 132/22). Predlagač navedenu odredbu Zakona o platama zaposlenih u institucijama pravosuđa Republike Srpske osporava, prije svega, sa stanovišta njene saglasnosti sa odredbama člana 5. alineja 4. i člana 108. stav 1. Ustava Republike Srpske, uz istovremeno ukazivanje na garancije iz odredbe člana 39. stav 5. i člana 49. st. 1. i 2. Ustava. Predlagač citira odredbe čl. 3. i 6. Zakona o platama zaposlenih u institucijama pravosuđa Republike Srpske, zatim člana 87. stav 2, člana 120. stav 1, člana 121, člana 123. stav 1, člana 128. stav 1, člana 132. stav 1. tač, 4. i 7. i stav 2. Zakona o radu („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 1/16, 66/18, 91/21 - Odluka Ustavnog suda Republike Srpske i 119/21), člana 4. stav 1, člana 11. stav 1. i člana 13. Zakona o porezu na dohodak („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 60/15, 5/16, 66/18, 105/19, 123/20, 49/21, 119/21 i 56/22), kao i člana 3. stav 1. tačka 1. i člana 10. stav 1. Zakona o doprinosima („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 114/17, 112/19, 49/21, 119/21, 56/22 i 132/22), te obrazlaže na koji način je, po njegovom mišljenju, osporenim propisivanjem povrijeđen princip pravne sigurnosti koji je, kako je naveo, neodvojivi dio Ustavom zagarantovane vladavine prava. Po mišljenju predlagača zakonodavac je uračunavanjem naknade do visine od 35% svim zaposlenima bez obzira na težinu, prirodu i posebne uslove rada, te naknade za topli obrok i regres u osnovnu platu, u neodređenom iznosu, učinio nejasnom strukturu ličnih primanja radnika zaposlenih u institucijama pravosuđa u Republici Srpskoj, s obzirom na to da ovim zakonom, a ni podzakonskim aktom, nije određeno na koji iznos se naknada do 35% obračunava, te na koji način se može izvršiti gradacija težine, prirode i posebnih uslova rada do visine od 35%, kao i da naknade koje se uračunavaju u osnovnu platu nisu određene, niti odredive. S tim u vezi, predlagač se osvrnuo i na Odluku Ustavnog suda Republike Srpske broj U-68/21 od 26. aprila 2023. godine („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 43/23), kojom je, između ostalog, utvrđeno da član 2. stav 2. Zakona o platama i naknadama sudija i javnih tužilaca u Republici Srpskoj („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 56/22) nije u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske, te, u vezi s tim, ponovio navode o nesaglasnosti osporene zakonske odredbe sa načelom vladavine prava iz člana 5. alineja 4. Ustava koji su, u suštini, preuzeti dijelovi obrazloženja navedene odluke ovog suda. Dodatno, predlagač osporava navedenu zakonsku odredbu i u odnosu na član 10. Ustava, član 14. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i član 1. Protokola broj 12. uz Evropsku konvenciju. Osporavajući navedenu zakonsku odredbu u odnosu na ove odredbe Ustava i Konvencije predlagač je iznio mišljenje o nejednakom tretmanu radnika zaposlenih u institucijama pravosuđa, odnosno njihovoj diskriminaciji, kako u odnosu na ostale radnike u Republici Srpskoj, kojima se na najnižu platu u Republici garantuje topli obrok i ostale naknade, tako i u odnosu na sudije i tužioce koji, kako navodi, sudsku vlast ne mogu obavljati bez radnika zaposlenih u institucijama pravosuđa. Svoje tvrdnje o diskriminaciji radnika zaposlenih u institucijama pravosuđa predlagač potkrepljuje stavovima Evropskog suda za ljudska prava, odnosno ukazuje na presude tog suda u predmetima "Pilav protiv Bosne i Hercegovine" od 9. juna 2016. godine i "Pinkas protiv Bosne i Hercegovine" od 4. oktobra 2022. godine, u kojima je, kako navodi, zauzet stav „da je tretman diskriminacijski ako nema objektivno i razumno opravdanje, odnosno ako ne teži legitimnom cilju ili ako ne postoji razuman odnos proporcionalnosti između upotrijebljenih sredstava i cilja koji se želi postići“, kao i da „samo razlike u tretmanu zasnovane na prepoznatljivoj osobini ili statusu mogu predstavljati diskriminaciju u smislu člana 14. Konvencije“. Uz to, po mišljenju predlagača, osporenim propisivanjem povrijeđen je član 2. stav 1. Konvencije broj 131. Međunarodne organizacije rada o utvrđivanju minimalne plate, a kao razlog za navedeno smatra to što zaposlena lica u institucijama pravosuđa, koja imaju najniže koeficijente za obračun osnovne, isplatom plate koja u sebi sadrži naknadu za topli obrok i regres ne dostižu ni iznos najniže plate u Republici Srpskoj. U vezi sa navedenim predlagač ukazuje na Odluku Ustavnog suda Republike Srpske broj U-10/22 od 25. januara 2023. godine („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 10/23) kojom je, kako je naveo, ocijenjeno „da najniža plata predstavlja osnovnu platu, na koju se dodaju ostala uvećanja plata“. Zaključno, u prijedlogu se predlaže da Sud utvrdi neustavnost osporene odredbe navedenog zakona.

Narodna skupština Republike Srpske dostavila je odgovor u kome je osporila navode iz prijedloga ističući da su neosnovani, te da je u njemu prisutno proizvoljno tumačenje Ustava, ali i zakona koji se osporava. Osporavajući navode predlagača u odgovoru se ističe da je zakonodavac, u okviru svojih ustavnih ovlašćenja, Zakonom o platama zaposlenih u institucijama pravosuđa Republike Srpske propisao način utvrđivanja i obračun naknada zaposlenima u institucijama pravosuđa u Republici Srpskoj na način koji smatra cjelishodnim, kao i da nije u nadležnosti Ustavnog suda da cijeni pitanja koja predstavljaju domen zakonodavne polike. Osim toga, u odgovoru su osporeni i ostali navodi predlagača, te istaknuto da osporeni zakon obezbjeđuje legislativni okvir za ostvarivanje osnovnih sloboda, prava i dužnosti građana Republike Srpske, kao i da je njime uspostavljen balans između zakonske mjere i cilja koji se želi postići. Na osnovu izloženog u odgovoru se predlaže da Sud, rukovodeći se razlozima iznesenim u ovom odgovoru, odbije prijedlog.

Osporenom odredbom člana 8. Zakona o platama zaposlenih u institucijama pravosuđa Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 66/18, 54/19, 105/19, 49/21, 119/21, 68/22 i 132/22) propisano je da su naknade u visini do 35% osnovne plate za težinu, prirodu posla i posebne uslove rada i naknada za topli obrok i regres uračunate u osnovnu platu i ne mogu se posebno iskazivati.

Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o platama zaposlenih u institucijama pravosuđa Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 48/24), koji je stupio na snagu nakon podnošenja prijedloga, član 8. Zakona o platama zaposlenih u institucijama pravosuđa Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 66/18, 54/19, 105/19, 49/21, 119/21, 68/22 i 132/22) je izmijenjen i dopunjen tako da se u članu 8. ispred riječi: „Naknade“ dodaje broj jedan u obostranoj zagradi, a poslije riječi: „težinu“ zapeta i riječ: “prirodu“ brišu, te su dodati novi st. 2, 3. i 4, kojima je propisano: da zaposleni u sudovima, javnim tužilaštvima Republike Srpske, Pravobranilaštvu Republike Srpske i Centru za edukacuju sudija i javnih tužilaca Republike Srpske imaju pravo na naknadu za prirodu posla (stav 2), da zaposleni u ustanovama za izvršenje krivičnih i prekršajnih sankcija Republike Srpske i Sudskoj policiji Republike Srpske imaju pravo na naknadu za prirodu posla (stav 3) i da se visina naknade iz st. 2. i 3. ovog člana propisuje posebnim kolektivnim ugovorom za svako radno mjesto pojedinačno (stav 4).

Imajući u vidu sadržaj izmjena i dopuna člana 8. Zakona o platama zaposlenih u institucijama pravosuđa Republike Srpske, Sud je, na osnovu člana 42. stav 1. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 104/11 i 92/12) imao u vidu integralni tekst odredbe člana 8. stav 1. Zakona o platama zaposlenih u institucijama pravosuđa Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 66/18, 54/19, 105/19, 49/21, 119/21, 68/22, 132/22 i 48/24) prema kojoj su naknade u visini do 35% osnovne plate za težinu posla i posebne uslove rada i naknada za topli obrok i regres uračunate u osnovnu platu i ne mogu se posebno iskazivati.

Za ocjenu ustavnosti člana 8. stav 1. Zakona o platama zaposlenih u institucijama pravosuđa Republike Srpske od značaja su, po ocjeni Suda, odredbe Ustava Republike Srpske kojima je utvrđeno: da se ustavno uređenje Republike temelji na vladavini prava (član 5. alineja 4), da su građani Republike ravnopravni u slobodama, pravima i dužnostima, jednaki su pred zakonom i uživaju istu pravnu zaštitu bez obzira na rasu, pol, jezik, nacionalnu pripadnost, vjeroispovijest, socijalno porijeklo, rođenje, obrazovanje, imovno stanje, političko i drugo uvjerenje, društveni položaj ili drugo lično svojstvo (član 10), da su ljudsko dostojanstvo, tjelesni i duhovni integritet, čovjekova privatnost, lični i porodični život nepovredivi (član 13), da svako po osnovu rada ima pravo na zaradu, u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom (član 39. stav 5), da se slobode i prava ostvaruju, a dužnosti ispunjavaju neposredno na osnovu Ustava, osim kada je Ustavom predviđeno da se uslovi za ostvarivanje pojedinih od njih utvrđuju zakonom, te da se zakonom može propisati način ostvarivanja pojedinih prava i sloboda samo kada je to neophodno za njihovo ostvarivanje (član 49. st. 1. i 2), da Republika uređuje i obezbjeđuje radne odnose (tačka 12. Amandmana XXXII na Ustav Republike Srpske, kojim je mijenjan član 68. Ustava), da Narodna skupština donosi zakone, druge propise i opšte akte (član 70. stav 1. tačka 2) i da zakoni, statuti, drugi propisi i opšti akti moraju biti u saglasnosti sa Ustavom (član 108. stav 1).

Pored navedenih odredaba Ustava Sud je imao u vidu da je članom 14. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda propisano da se uživanje prava i sloboda predviđenih u ovoj konvenciji obezbjeđuje bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status, a članom 1. Protokola broj 12. uz Konvenciju da će se svako pravo koje zakon propisuje ostvarivati bez diskriminacije po bilo kom osnovu kao npr. polu, rasi, boji kože, jeziku, vjeroispovijesti, političkom i drugom uvjerenju, nacionalnom ili društvenom porijeklu, povezanosti s nacionalnom manjinom, imovini, rođenju ili drugom statusu (stav 1) i da javne vlasti neće ni prema kome vršiti diskriminaciju po osnovima kao što su oni pomenuti u stavu 1. ovog člana (stav 2).

Nadalje, po ocjeni Suda za ocjenu osnovanosti navoda predlagača od značaja su i druge odredbe Zakona o platama zaposlenih u institucijama pravosuđa Republike Srpske koje propisuju: član 1. da se ovim zakonom uređuje način utvrđivanja plata, naknada i drugih primanja zaposlenih u sudovima i javnim tužilaštvima Republike Srpske, Pravobranilaštvu Republike Srpske, ustanovama za izvršenje krivičnih i prekršajnih sankcija Republike Srpske, Sudskoj policiji Republike Srpske i Centru za edukaciju sudija i javnih tužilaca Republike Srpske (u daljem tekstu: zaposleni); član 2. da se plata zaposlenih sastoji od osnovne plate, uvećanja plate i naknada propisanih ovim zakonom (stav 1), da plate iz stava 1. ovog člana predstavljaju bruto platu (stav 2), da su u svim elementima koji čine platu iz stava 1. ovog člana sadržani porez na dohodak i doprinosi (stav 3); član 6. da se osnovna plata obračunava i iskazuje mjesečno za puno radno vrijeme prema radnom mjestu i odgovarajućoj platnoj grupi (stav 1), da je osnovna plata iz stava 1. ovog člana proizvod cijene rada kao izraza vrijednosti za najjednostavniji rad i koeficijenta utvrđenog prema platnoj grupi (stav 2), da uvećanje osnovne plate za svaku navršenu godinu staža osiguranja iznosi:1) do navršenih 25 godina 0,3%, 2) nakon navršenih 25 godina svaka naredna godina 0,5% (stav 3).

Uz to, Sud je imao u vidu da je Zakonom o radu („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 1/16, 66/18, 91/21 - Odluka Ustavnog suda Republike Srpske, 119/21, 112/23 i 39/24) propisano: da radnik ostvaruje pravo na bruto platu, u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom (član 120. stav 1), da se plata iz člana 120. stav 1. ovog zakona sastoji od osnovne plate i uvećanja plate propisanih ovim zakonom, kolektivnim ugovorom i ugovorom o radu, poreza na dohodak i doprinosa; da se zakonom, kolektivnim ugovorom ili ugovorom o radu može odrediti drugačiji način određivanja plate koji ne može biti nepovoljniji za radnika od načina obračuna plate iz stava 1. ovog člana; da je plata iz stava 1. ovog člana umanjena za porez na dohodak i doprinose, neto plata radnika (član 121); te da poslodavac radniku isplaćuje troškove jednog toplog obroka za vrijeme jednog radnog dana, kao i u slučaju obavljanja prekovremenog rada dužeg od tri časa dnevno, ukoliko kod poslodavca nije organizovana ishrana radnika i druga primanja utvrđena opštim aktom, ugovorom o radu i kolektivnim ugovorom (član 132. stav 1. tač. 4. i 7).

Polazeći, prije svega, od citiranih ustavnih odredaba, Sud je ocijenio da je zakonodavac, saglasno svojim ustavnim ovlašćenjima, donio osporeni zakon, kojim je cjelovito regulisao način utvrđivanja plata zaposlenih lica u institucijama pravosuđa Republike Srpske, odnosno uredio je plate, naknade i druga primanja zaposlenih u sudovima i javnim tužilaštvima Republike Srpske, Pravobranilaštvu Republike Srpske, ustanovama za izvršenje krivičnih i prekršajnih sankcija Republike Srpske, Sudskoj policiji Republike Srpske i Centru za edukaciju sudija i javnih tužilaca Republike Srpske.

Naime, članom 39. stav 5. Ustava Republike Srpske izričito je utvrđeno da “svako ima po osnovu rada pravo na zaradu, u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom“. Pri tome, ustavotvorac nije odredio jemstva u pogledu obima ovog prava, kao ni način njegovog ostvarivanja, već je izvršio enonsijaciju zakonitosti i time sva pitanja u pogledu njegove konkretizacije prepustio zakonu i kolektivnom ugovoru. Kako iz navedenog proizlazi, u nadležnosti je zakonodavca da, na osnovu Ustavom utvrđenih principa, propiše način i kriterijume za utvrđivanje visine plate i iskazivanje naknada po osnovu radnog odnosa. Zakonodavac je, prema tome, na osnovu svoje procjene cjelishodnosti, osporenom zakonskom odredbom uredio pitanja naknade za težinu posla i posebne uslove rada, topli obrok i regres zaposlenih u institucijama pravosuđa Republike Srpske, ne dovodeći u pitanje prava ovih lica na ostvarivanje Ustavom garantovanih prava na koje se poziva predlagač. Po ocjeni Suda, u pogledu usklađenosti osporene odredbe sa članom 39. stav 5. Ustava ne postoje nove okolnosti koje zahtijevaju promjenu pravnog stava koji je Sud već ranije zauzeo u svojoj Odluci broj U-124/16, kao i Odluci broj U-122/16, obje od 20. decembra 2017. godine, kojima je odlučio da su odredbe iz člana 7. Zakona o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 31/14, 116/16 i 62/17) i člana 5. stav 4. Zakona o platama zaposlenih u organima uprave Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 3/14, 33/14 i 116/16), kojima je određeno da su naknade za topli obrok i regres uračunate u osnovnu platu i da se ne mogu posebno iskazivati, u skladu sa članom 39. stav 5. Ustava i da se radi o zakonodavčevoj ocjeni cjelishodnosti prilikom određivanja načina na koji će ove naknade biti iskazane.

Po ocjeni Suda, osporena zakonska odredba nije u nesaglasnosti ni sa odredbom iz člana 49. st. 1. i 2. Ustava. Stavom 1. ovog člana propisano je da se slobode i prava ostvaruju neposredno na osnovu Ustava, osim kada je Ustavom predviđeno da se uslovi za ostvarivanje pojedinih od njih utvrđuju zakonom, a stavom 2. da se zakonom može propisati način ostvarivanja pojedinih prava i sloboda samo kada je to neophodno za njihovo ostvarivanje. Kako je u članu 39. stav 5. Ustava sam ustavotvorac izričito i nedvosmisleno propisao da se pravo na zaradu po osnovu rada ostvaruje u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom, odnosno da se uslovi za ostvarivanje prava na zaradu, kao i način njegovog ostvarivanja i svi njegovi drugi elementi uređuju zakonom i kolektivnim ugovorom u skladu sa zakonom, to, eo ipso, znači da je tvrdnja predlagača da osporena odredba nije u saglasnosti sa odredbama iz člana 49. st. 1. i 2. Ustava, neosnovana.

Pored toga, Sud je ocijenio da osporenim propisivanjem nije došlo do povrede načela ravnopravnosti u slobodama, pravima i dužnostima, jednakosti pred zakonom te uživanju jednake pravne zaštite bez obzira na rasu, pol, jezik, nacionalnu pripadnost, vjeroispovijest, socijalno porijeklo, rođenje, obrazovanje, imovno stanje, političko i drugo uvjerenje, društveni položaj ili drugo lično svojstvo iz člana 10. Ustava, na koji se takođe ukazuje u prijedlogu. Naime, Sud je u Odluci broj U-122/16, od 20. decembra 2017. godine, i Odluci broj U-43/17, od 25. aprila 2018. godine, zauzeo načelan pravni stav da različito uređivanje visine plate, iskazivanje naknade za topli obrok i regres za različite kategorije zaposlenih ne predstavlja povredu prava na ravnopravnost iz člana 10. Ustava, već je opravdano različitošću kategorija subjekata prava, utemeljenoj na različitim obavezama i odgovornostima iz radnog odnosa. Polazeći od ovog pravnog stava, Sud je ocijenio da predmetnom zakonskom odredbom lica zaposlena u institucijama pravosuđa Republike Srpske nisu dovedena u nepovoljniji položaj u odnosu na zaposlene u drugim oblastima rada, jer se radi o propisivanju koje je u domenu slobodne ocjene cjelishodnosti zakonodavnog organa da, u skladu sa zakonodavnom politikom, uredi pitanje naknada iz radnog odnosa u različitim oblastima rada. Za ravnopravnost je od odlučujućeg značaja da su pred zakonom jednaki oni koji se nalaze u istoj pravnoj situaciji, kao što je posebno istaknuto i u Odluci broj U-122/16, dakle u ovom slučaju zaposleni u institucijama pravosuđa, u zavisnosti od složenosti poslova i odgovornosti u radnom odnosu. S ovim u vezi Sud je, takođe, ocijenio da licima zaposlenim u institucijama pravosuđa Republike Srpske osporenim propisivanjem nisu povrijeđeni ljudsko dostojanstvo, tjelesni i duhovni integritet, te lični i porodični život zajemčeni članom 13. Ustava svakom čovjeku koji se nalazi pod jurisdikcijom Republike Srpske. Kako je Ustavni sud u svojoj Odluci broj U-122/16 i više svojih drugih odluka zauzeo pravni stav po kome Republika u okviru svojih prava i dužnosti iz člana 68, koji je izmijenjen Amandmanom XXXII, Amandmanom LVIII, Amandmanom LXXV i Amandmanom CXV, ima ovlašćenje da zakonom uređuje radne odnose, što „podrazumijeva i da zakonodavac ima slobodu da se opredijeli da li će prava i obaveze po osnovu rada za sve zaposlene urediti Zakonom o radu kao sistemskim propisom ili će ostvarivanje ovog prava urediti posebnim zakonima za pojedine kategorije zaposlenih“, to je, po ocjeni Suda, ukazivanje u prijedlogu da se po shvatanju predlagača posebnim zakonom ne može odstupati od „sistemskih rješenja“ te da se odredbe posebnog zakona moraju prilikom ocjene njihove ustavnosti „podvrći sistemsko-teleološkoj ocjeni naspram pravnih principa i gradivnih pravnih pravila opšteg zakona“ irelevantno, s obzirom na to da prema članu 115. Ustava nije u nadležnosti Ustavnog suda da ocjenjuje međusobnu usklađenost zakona.

Takođe, po ocjeni Suda, predlagač se pogrešno poziva na Odluku broj U-68/21, od 26. aprila 2023. godine, pri tome posebno ističući načelo vladavine prava iz člana 5. alineja 4. Ustava, tvrdeći upravo da je osporena zakonska odredba u nesaglasnosti sa načelom vladavine prava, na kome se, pored ostalih načela, temelji ustavno uređenje Republike. U navedenoj Odluci Sud se pozvao na načelo vladavine prava iz člana 5. alineja 4. Ustava u direktnoj vezi sa samostalnošću i nezavisnošću sudova i suđenjem samo na osnovu Ustava i zakona iz člana 121. stav 2. Ustava, sa stavom 2. Amandmana XCIV na Ustav, kojim je dodat član 121a. Ustava, kojim je propisano da je sudstvo samostalno i nezavisno od izvršne i zakonodavne vlasti, Amandmanom CXIV na Ustav kojim je dodan novi član 138a. Ustava, kojim je propisan izuzetak od zabrane umanjenja plata i drugih naknada sudija iz člana 127. Ustava te sa Amandmanom XCVI na Ustav kojim je izmijenjen raniji član 127. Ustava, kojim je propisano da plate i druge naknade sudija ne mogu biti umanjeni za vrijeme vršenja sudijske funkcije, osim kao posljedica disciplinskog postupka u skladu sa zakonom. Sud posebno ističe da je jemstvo zabrane umanjenja plata i drugih naknada sudijama za vrijeme vršenja sudijske funkcije jedini samim Ustavom propisani izuzetak od odredbe iz člana 39. stav 5. Ustava, kojom se, kako je naglašeno u Odluci broj U-124/16, ne jemči obim prava na zaradu niti način njegovog ostvarivanja. S obzirom na to da odredba o načelu vladavine prava iz člana 5. alineja 4. Ustava nije u Odluci broj U-68/21 poslužila kao samostalan osnov ocjenjivanja ustavnosti člana 2. stav 2. Zakona o platama i naknadama sudija i javnih tužilaca u Republici Srpskoj, već u naznačenoj sistematskoj vezi sa navedenim odredbama Ustava, smatram da osporenim propisivanjem nije povrijeđena pravna sigurnost kao jedan od elemenata načela vladavine prava, koje je razrađeno i institucionalizovano pojedinim ustavnim odredbama koje se nalaze u dijelu o ljudskim pravima i slobodama, dijelu o ekonomskom i socijalnom uređenju, dijelu o organizaciji Republike, dijelu o ustavnosti i zakonitosti, dijelu o Ustavnom sudu i dijelu o sudovima i javnim tužilaštvima. U tom kontekstu Sud posebno naglašava da ustavnost člana 3. stav 2. Zakona o platama i naknadama sudija i javnih tužilaca, kojim je određeno da je u osnovnu platu javnih tužilaca iz stava 1. uračunat topli obrok i da se ne može posebno iskazivati, koja je identična odredbi iz člana 2. stav 2. istog zakona, kojom je određeno da je u osnovnu platu sudija uračunat i topli obrok i da se ne može posebno iskazivati, nije dovedena u pitanje zato što Ustav ne daje jemstvo u pogledu zabrane umanjenja plata i drugih naknada tužilaca, kao što ga izričito daje u pogledu plata i drugih naknada sudija za vrijeme vršenja sudijske funkcije.

Imajući u vidu da je član 1. Protokola broj 12. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, kojim je propisana opšta zabrana diskriminacije u uživanju svakog prava koje zakon predviđa, po svom sadržaju i obimu zaštite gotovo identičan članu 10. Ustava Republike Srpske, po ocjeni Suda, iz istih, naprijed navedenih razloga, nisu osnovani navodi iz prijedloga o povredi ove odredbe Protokola broj 12. Takođe, Sud smatra da nije potrebno posebno ocjenjivati usklađenost sa članom 14. Konvencije zbog toga što ovim članom nije obezbijeđena opšta zabrana diskriminacije, već samo zabrana diskriminacije u uživanju prava koja su predviđena Konvencijom, pri čemu pravo na zaradu nije predviđeno Konvencijom.

Sud nije razmatrao navode iz prijedloga o povredi člana 2. stav 1. Konvencije broj 131 Međunarodne organizacije rada o utvrđivanju minimalnih plata, ne samo zbog toga što ovaj član sadrži načelnu odredbu koja nije neposredno primjenjiva, već zahtijeva normativnu aktivnost članice na uspostavljanju sistema minimalnih nadnica, u skladu sa njenom unutrašnjom ustavnom organizacijom, već još više zbog toga što se ne može dovesti u relevantnu ustavnopravnu vezu sa osporenom odredbom Zakona o platama zaposlenih u institucijama pravosuđa Republike Srpske.

U skladu sa Rješenjem ovog suda broj SU-540/22 od 21. decembra 2022. godine sudija Ustavnog suda Republike Srpske prof. dr Ivanka Marković je izuzeta od odlučivanja u ovom predmetu.

Na osnovu izloženog Sud je odlučio kao u izreci ove odluke.

Ovu odluku Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Vojin Bojanić, Svetlana Brković, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Radomir V. Lukić, prof. dr Darko Radić i akademik prof. dr Snežana Savić.

PREDSJEDNIK

USTAVNOG SUDA

Mr Džerard Selman

Broj: U-89/23

27. novembar 2024. godine