Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 37. stav 1. tačka g) i člana 61. stav 1. tačka d) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 27. novembra 2024. godine, d o n i o   j e

R J E Š E Nj E

Ne prihvata se inicijativa za pokretanje postupka za ocjenu ustavnosti člana 71. stav 1. tačka a) i stava 7. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 134/11, 82/13, 103/15, 111/21, 15/22, 132/22 i 43/23 - Odluka Ustavnog suda Republike Srpske).

O b r a z l o ž e nj e

Milanka Vasić iz Šipova dala je Ustavnom sudu Republike Srpske inicijativu za ocjenjivanje ustavnosti člana 71. stav 1. tačka a) i stava 7. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 134/11,82/13, 103/15, 111/21, 15/22, 132/22 i 43/23 - Odluka Ustavnog suda Republike Srpske), u odnosu na član 5. al. 1, 3. i 4, čl. 10, 48. stav 1. Ustava i član 49. dopunjen tačkom 1. Amandmana LVII na Ustav Republike Srpske i u odnosu na član 14. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, član 1. Protokola broj 12. uz Evropsku konvenciju i član II/4. Ustava Bosne i Hercegovine. Davalac inicijative citira navedene članove Ustava Republike Srpske i Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda ne navodeći konkretan razlog na koji način su osporenim zakonskim rješenjem povrijeđeni ustavni principi iz navedenih odredaba Ustava i Konvencije. U inicijativi se samo ukazuje da se osporenim odredbama udovice koje na dan smrti supruga nisu navršile 50, odnosno 45 godina života, stavljaju u neravnopravan položaj u odnosu na udovice koje su navršile 50, odnosno 45 godina života na dan smrti supruga i time  ostvarile pravo na porodičnu penziju. Pored toga, u inicijativi se navodi lični primjer neostvarivanja prava na porodičnu penziju s obzirom na to da davalac inicijative nije ispunjavala starosnu granicu propisanu osporenim odredbama zakona na dan smrti svoga supruga. U suštini, inicijativa se temelji na osporavanju zakonske norme  u odnosu na odredbu člana 10. Ustava Republike Srpske, iz razloga što davalac inicijative ističe da osporene zakonske odredbe dovode do povrede načela zabrane diskriminacije („nejednakog tretiranja“) u pogledu starosne granice za sticanje prava na porodičnu penziju nakon smrti supruga.

Narodna skupština Republike Srpske nije Sudu dostavila odgovor na navode iz inicijative.

Osporenim članom 71. stav 1. tačka a) Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 134/11,82/13, 103/15, 111/21, 15/22, 132/22 i 43/23 - Odluka Ustavnog suda Republike Srpske) propisano je da udovica ima pravo na porodičnu penziju ako je na dan smrti supruga navršila 50 godina života. Osporenim članom 71. stav 7. istog zakona propisano je da udovica koja do smrti supruga nije navršila 50, ali je imala navršenih 45 godina života ima pravo na porodičnu penziju kad navrši 50 godina života.

Razmatrajući datu inicijativu, Sud je utvrdio da je o ustavnosti osporenih zakonskih odredaba rješavao u ranije vođenim postupcima.

Naime, Sud je utvrdio da je Odlukom broj U-22/13 od 19. marta 2014. godine („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 25/13) odbijen prijedlog za utvrđivanje neustavnosti člana 71. stav 1. tačka a) Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju ("Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 134/11 i 82/13), jer je, između ostalog, utvrđeno da osporenim propisivanjem nije došlo do povrede načela jednakosti i ravnopravnosti iz člana 10. Ustava, budući da se osporena zakonska odredba odnosi jednako, pod istim uslovima, na sva lica koja se nalaze u istoj pravnoj situaciji propisano ovom odredbom i da je način na koji će ovo pitanje biti uređeno odraz cjelishodne procjene zakonodavca u uređivanju penzijskog i invalidskog osiguranja, a ocjena opravdanosti i cjelishodnosti zakonskog rješenja, prema članu 115. Ustava, nije u nadležnosti ovog suda.

Takođe, Sud je utvrdio da Rješenjem broj U-7/20 od 27. januara 2021. godine („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 11/21) nije prihvaćena inicijativa za ocjenjivanje ustavnosti člana 71. stav 7. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju ("Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 134/11, 82/13 i 103/15), jer je, pored ostalog, utvrđeno da način na koji je zakonodavac uredio pitanje starosne granice nakon koje udovica ima pravo na ostvarivanje porodične penzije stvar cjelishodne procjene zakonodavca i predstavlja odraz zakonodavne politike u uređivanju oblasti penzijskog i invalidskog osiguranja, a ocjena cjelishodnosti i opravdanosti pojedinih normativnih rješenja, prema članu 115. Ustava, nije u okviru nadležnosti Ustavnog suda i da osporeno normiranje ne dovodi u pitanje načelo zabrane diskriminacije iz člana 10. Ustava, jer se propisani uslovi u pogledu starosne granice za sticanje prava na porodičnu penziju nakon smrti supruga - osiguranika odnose podjednako na sve žene koje se nađu u istoj pravnoj situaciji.

Sud nije razmatrao paušalne navode davaoca inicijative o povredi člana 5. al. 1, 3. i 4, člana 48. stav 1. Ustava i člana 49. dopunjen tačkom 1. Amandmana LVII na Ustav Republike Srpske, jer ne sadrže obrazloženje u čemu se, u konkretnom slučaju, sastoje povrede ovih ustavnih normi.

Takođe, Sud nije razmatrao ni navode davaoca inicijative kojima se ukazuje na povredu člana 14. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i člana 1. Protokola broj 12. uz Evropsku konvenciju iz razloga što su ti navodi paušalni i ne sadrže obrazloženje u čemu se, u konkretnom slučaju, sastoji povreda ovih odredaba.

Prema članu 115. Ustava Republike Srpske, Sud je utvrdio da nije nadležan da ocjenjuje saglasnost osporenih odredaba Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju sa odredbama člana II/4 Ustava Bosne i Hercegovine.

S obzirom na navedeno, Sud je na osnovu člana 37. stav 1. tačka g) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 104/11 i 92/12) odlučio da ne prihvati inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti člana 71. stav (1) tačka a) i stava (7) Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 134/11, 82/13, 103/15, 111/21, 15/22, 132/22 i 43/23 - Odluka Ustavnog suda Republike Srpske), jer je već odlučivao o istoj stvari.

U skladu sa rješenjem Suda broj: SU-540/22 od 21. decembra 2022. godine, sudija prof. dr Ivanka Marković je izuzeta od vijećanja i glasanja u ovom predmetu.

Na osnovu izloženog Sud je odlučio kao u izreci ovog rješenja.

Ovo rješenje Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Vojin Bojanić, Svetlana Brković, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Radomir V. Lukić, prof. dr Darko Radić i akademik prof. dr Snežana Savić.

                                                                                      PREDSJEDNIK

                                                                                     USTAVNOG SUDA

                                                                                    Mr Džerard Selman     

Broj: U-17/24    

27. novembar 2024. godine