Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 40. stav 5. i člana 61. stav 1. tačka g) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj dana 25. novembra, d o n i o  je

R J E Š E Nj E

    Ne prihvata se inicijativa za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti člana 40. tačka 4) i člana 51. tačka 20) Statuta Javnog preduzeća šumarstva „Šume Republike Srpske“ a.d. Sokolac („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 37/17 i 39/19) i Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u Javnom preduzeću šumarstva „Šume Republike Srpske“ a.d. Sokolac broj: NO-12/19 od 15. februara 2019. godine.

O b r a z l o ž e nj e

      Mira Ćajić iz Sokoca dala je Ustavnom sudu Republike Srpske inicijativu za pokretanje postupka ocjenjivanja ustavnosti i zakonitosti odredaba člana 40. tačka 4) i člana 51. tačka 20) Statuta javnog preduzeća šumarstva „Šume Republike Srpske“ a.d. Sokolac („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 37/17 i 39/19) (u daljnjem tekstu: Statut), kao i ocjenjivanja ustavnosti i zakonitosti Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u Javnom preduzeću šumarstva „Šume Republike Srpske“ a.d. Sokolac, koji je donio Nadzorni odbor Javnog preduzeća, broj: NO-12/19 od 15. februara 2019.godine (u daljnjem tekstu: Pravilnik). Pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti odredaba člana 40. tačka 4) i člana 51. tačka 20) Statuta javnog preduzeća šumarstva “Šume Republike Srpske“ a.d. Sokolac („Službeni glasnik Republike Srpske“  br.  37/17 i 39/19) inicira u odnosu na članove 1. stav 2, čl. 7. i 10.  Zakona o javnim preduzećima („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 75/04 i 78/11), kao i u odnosu na članove 62. i 64. Zakona o preduzećima („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 24/98, 62/02 i 38/03). Takođe, ističe da osporene odredbe Statuta nisu saglasne sa članovima 45. i 108. Ustava Republike Srpske. Pokretanje postupka ocjenjivanja ustavnosti i zakonitosti Pravilnika inicira u odnosu na član 7. Zakona o javnim preduzećima i član 45. i 108. Ustava. Inicijativom osporava nadležnost Nadzornog odbora za donošenje Pravilnika. Predlaže da Sud utvrdi neustavnost i nezakonitost osporenih odredbi Statuta i Pravilnika.

      Vlada Republike Srpske dala je odgovor na inicijativu u dijelu kojim se  inicira pokretanje postupka ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti člana 40. tačka 4) i člana 51. tačka 20) Statuta. U odgovoru se navodi da je nadležnost nadzornog odbora za donošenje opštih akata propisana članom 7. tačka m) i članom 18. Zakona o javnim preduzećima, a nadležnost uprave preduzeća članom 10. tačka i) Zakona o javnim preduzećima, koji je lex specialis u oblasti statusa poslovnih subjekata. Na osnovu navedenog osporavaju se kao neosnovani i navodi davaoca inicijative o neustavnosti osporenih odredaba Statuta u odnosu na članove 45. i 108. Ustava, te se navodi da je Vlada Republike Srpske, prilikom propisivanja osporenih odredaba Statuta po pitanju nadležnosti Nadzornog odbora da donosi Pravilnik o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u Javnom preduzeću šumarstva „Šume Republike Srpske“ a.d. Sokolac, poštovala načela ustavnosti i zakonitosti iz navedenih odredaba Ustava. Ističe da  je davalac inicijative zanemario činjenicu da  je osnovni tekst Zakona o javnim preduzećima pretrpio izmjene i dopune, tako da je članom 1. Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o javnim preduzećima („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 78/11) izmijenjen član 1. stav 2.  navedenog Zakona, na način da član 1. stav 2. Zakona upućuje na supsidijarnu primjenu Zakona o privrednim društvima („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 127/08, 58/09, 100/11, 63/13 i 100/17). Zakon o preduzećima je stupanjem na snagu Zakona o privrednim društvima prestao da važi, jer je članom 445. stav 2. Zakona o privrednim društvima propisano da od dana primjene ovog zakona prestaje da važi Zakon o preduzećima, a Zakon o privrednim društvima se primjenjuje od 1. januara 2010. godine. Međutim, navodi se da ovaj zakon nije pravni osnov za  utvrđivanje nadležnosti Nadzornog odbora, pošto je to pitanje propisano Zakonom o javnim preduzećima koji je je lex specialis u ovoj oblasti. Ističe se da je članom 1. Zakona o javnim preduzećima propisano da se ovim zakonom uređuje poslovanje i upravljanje javnim preduzećima, organi preduzeća i drugo. Članom 2. stav 1. Zakona o javnim preduzećima definisan je pojam javnih preduzeća. Kako navedeni član 2. Zakona o javnim preduzećima propisuje da su to pravna lica koja su upisana u sudski registar radi obavljanja djelatnosti od opšteg interesa i u čijem osnovnom kapitalu Republika Srpska ili jedinica lokalne samouprave direktno ili indirektno ima većinsko vlasništvo, te imajući u vidu odredbe čl. 5. i 32. Zakona o šumama („ Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 75/08 i 60/13) i činjenicu da je osnovni kapital JPŠ „Šume Republike Srpske“ a.d. Sokolac u stopostotnom procentu vlasništvo Republike, nesporna je primjena Zakona o javnim preduzećima na poslovanje tog društva, odnosno njegove organe. Predlaže se da Sud ne prihvati inicijativu.

   U odgovoru na inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti Pravilnika, Nadzorni odbor Javnog preduzeća šumarstva „Šume Republike Srpske“ a.d. Sokolac ističe kao odlučujuće da je Pravilnik donio kao nadležan organ na osnovu člana 7. tačka m) Zakona o javnim preduzećima („Službeni glasnik Republike Srpske“  br. 75/04 i 78/11), kojim je propisano da (osim poslova nabrojanih u ovom članu) nadzorni odbor obavlja i druge poslove utvrđene zakonom, statutom i aktima preduzeća. Pored toga, navodi se da je nadležnost za donošenje Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta propisana članom 12. Statuta ovog preduzeća, koji propisuje da makroorganizaciju Javnog preduzeća utvrđuje Skupština Javnog preduzeća, a da Pravilnik o unutrašnjoj organizaciji usvaja Nadzorni odbor. Predlaže se da Sud ne prihvati inicijativu.

Statut Javnog preduzeća šumarstva „Šume Republike Srpske“ a.d. Sokolac (Službeni glasnik Republike Srpske br. 37/17 i 39/19) donijela je Vlada Republike Srpske u funkciji Skupštine ovog javnog preduzeća na osnovu člana 5. Zakona o javnim preduzećima („Službeni glasni Republike Srpske“ br. 75/04 i 78/11).

  Osporenom odredbom člana 40. tačka 4) Statuta propisano je: „Nadzorni odbor je nadležan da donosi opšte akte Javnog preduzeća koji nisu stavljeni u nadležnost Skupštine, odnosno drugog organa Javnog preduzeća“. Osporenom odredbom člana  51. tačka 20) Statuta propisano je: „U nadležnosti Uprave je donošenje opštih akata koji nisu u nadležnosti Skupštine i Nadzornog odbora“.

 Pravilnik o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u Javnom preduzeću šumarstva „Šume Republike Srpske“ a.d. Sokolac broj: NO-12/19 od 15. februara 2019. godine, na osnovu  člana 7. Zakona o javnim preduzećima („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 75/04 i 78/11) i člana 12. i 40. Statuta Javnog preduzeća šumarstva „Šume Republike Srpske“ a.d. Sokolac, donio je Nadzorni odbor ovog Javnog preduzeća. Ovim Pravilnikom utvrđuje se organizaciona struktura JPŠ „Šume Republike Srpske“ a.d. Sokolac, djelokrug rada organizacionih dijelova, vrsta i složenost poslova koji se u organizacionim dijelovima obavljaju, opis poslova, broj izvršilaca, stepen i vrsta stručne spreme, radno iskustvo, način rukovođenja i ostala pitanja vezana za organizaciju Preduzeća (član 1. stav 1. Pravilnika).

    Prilikom ocjene ustavnosti i zakonitosti osporenih akata Sud je imao u vidu odredbe Ustava na koje se ukazuje inicijativom, i to da je članom 45. Ustava propisano da je svako dužan da se pridržava Ustava i zakona. Svako je dužan da savjesno i odgovorno vrši povjerenu mu javnu  funkciju. Takođe, Sud je imao u vidu da je članom 108. Ustava propisano da zakoni, statuti, drugi propisi i opšti akti moraju biti u saglasnosti sa Ustavom, da propisi i drugi opšti akti moraju biti u saglasnosti sa zakonom. Osim odredbi Ustava na koje se ukazuje inicijativom, Sud je imao u vidu da prema članu 90. Ustava Vlada: donosi uredbe, odluke i druga akta za izvršavanje zakona (tačka 4); obavlja i druge poslove u skladu sa Ustavom i zakonom (tačka 9).

 Prije svega, Sud je utvrdio da je odredbom člana 1. stav (2) Zakona o javnim preduzećima, na koju se ukazuje inicijativom, bilo propisano da se na pitanja koja nisu obuhvaćena ovim zakonom, primjenjuju odredbe Zakona o preduzećima („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 24/98, 62/02 i 38/03). Međutim, nakon stupanja na snagu Zakona o privrednim društvima („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 127/08 i 58/09) stupio je na snagu Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o javnim preduzećima („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 78/11), kojim je  izmijenjen član 1. stav 2. Zakona, tako da se na pitanja koja nisu uređena ovim zakonom shodno primjenjuju odredbe Zakona o privrednim društvima. Stupanjem na snagu Zakona o privrednim društvima, koji se primjenjuje od 1. januara 2010. godine, na osnovu člana 445. stav 2. tog zakona, prestao je važiti Zakon o preduzećima („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 24/98, 62/02, 66/02, 38/03, 97/04 i 34/06) na koji se poziva davalac inicijative.

 Odredbama Zakona o javnim preduzećima („Službeni glasnik Republike Srpske“  br. 75/04 i 78/11), na koje se ukazuje inicijativom, propisano da je nadzorni odbor nadležan da nadzire rad uprave, donosi poslovnik o svom radu, predlaže statut, etički kodeks i druge akte skupštini, predlaže imenovanje i razrješenje članova odbora za reviziju, imenuje i razrješava članove uprave u skladu sa postupcima utvrđenim statutom i zakonom, donosi smjernice o nabavci i vrši nadzor nad njihovim sprovođenjem, odobrava preporuke odbora za reviziju o raspodjeli dobiti, te drugim pitanjima, daje ovlašćenje za ograničene aktivnosti u skladu sa ovim zakonom, daje uputstva direktoru za sprovođenje istrage u vezi sa učinjenim nepravilnostima, daje prijedlog skupštini o poslovnoj saradnji i povezivanju sa drugim preduzećima, donosi odluke o investiranju u skladu sa zakonom i statutom, daje prijedlog skupštini o osnivanju novih preduzeća, saziva sjednice skupštine javnog preduzeća, osim javnih preduzeća u kojima Vlada vrši funkciju skupštine i utvrđuje prijedlog dnevnog reda, utvrđuje prijedlog odluka skupštine javnog preduzeća i vrši kontrolu sprovođenja usvojenih odluka i  obavlja i druge poslove utvrđene zakonom, statutom i aktima preduzeća (član 7. Zakona); da upravu preduzeća (u daljem tekstu: uprava) čine direktor i izvršni direktori, a nadležnost uprave je: izvještavanje nadzornog odbora na zahtjev nadzornog odbora, sprovođenje etičkog kodeksa, izrada i nadgledanje realizacije planova poslovanja, predlaganje i sprovođenje smjernica o nabavci te sprovođenje važećih propisa, utvrđivanje prijedloga o raspodjeli dobiti i pokriću gubitaka, zapošljavanje i otpuštanje zaposlenih u skladu sa postupcima utvrđenim aktima preduzeća i važećim zakonima, davanje prijedloga nadzornom odboru o poslovnoj saradnji i povezivanju sa drugim preduzećima, davanje prijedloga nadzornom odboru o investicionim odlukama u skladu sa važećim zakonima o investicijama, davanje prijedloga nadzornom odboru o osnivanju novih preduzeća, obavljanje i drugih poslova utvrđenih zakonom, statutom i aktima preduzeća (član 10. Zakona). Pored navedenog,  Sud je imao u vidu da je članom 4. ovog Zakona propisano da su organi preduzeća skupština, nadzorni odbor i uprava (menadžment), članom 5. propisane su nadležnosti skupštine, pored ostalih, da je skupština nadležna da od opštih akata donosi statut, poslovnik o svom radu i etički kodeks, a članom  18. stav 1. ovog Zakona propisano je da je dužnost i odgovornost nadzornog odbora da obezbijedi donošenje opštih akata kojima se utvrđuju operativni i funkcionalni aspekti rada organa preduzeća u skladu sa zakonom, statutom i etičkim kodeksom.  

 Sud je imao u vidu i odredbe Zakona o Vladi Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 118/08) kojima je propisano da Vlada zastupa Republiku kao pravno lice, stara se o zaštiti javnog interesa i u tom smislu vrši prava i dužnosti koje Republika ima kao osnivač javnih službi, drugih organa i organizacija, ako drugim zakonom nije drugačije određeno (član 3. stav 1); da je u sprovođenju izvršne vlasti Vlada nadležna da obezbjeđuje sprovođenje i izvršava zakone, druge propise i opšte akte, u skladu sa Ustavom, donosi  uredbe, odluke, smjernice, instrukcije, rješenja, zaključke i druge opšte i pojedinačne akte za izvršavanje zakona i osniva javna preduzeća, ustanove i druge organizacije za obavljanje poslova od interesa za ostvarivanje prava i dužnosti Republike (član 15. tačke v), g) i j).

    Razmatrajući pitanje saglasnosti Statuta sa Ustavom i Zakonom Sud je utvrdio da je Vlada Republike Srpske vršeći funkciju Skupštine Javnog preduzeća „Šume Republike Srpske“ a.d. Sokolac, donijela Statut ovog Javnog preduzeća u okviru svoje nadležnosti propisane članom 90. tačka 4. i 9. Ustava Republike Srpske i na osnovu člana 5. Zakona o javnim preduzećima („Službeni glasnik Republike Srpske“  br. 75/04 i 78/11). Po ocjeni Suda, član 40. tačka 4) Statuta, koji propisuje nadležnost Nadzornog odbora da donosi opšte akte Javnog preduzeća koji nisu stavljeni u nadležnost Skupštine, odnosno drugog organa Javnog preduzeća i član 51. tačka 20) Statuta koji propisuje da je u nadležnosti Uprave donošenje opštih akata koji nisu u nadležnosti Skupštine i Nadzornog odbora, u skladu su sa Zakonom o javnim preduzećima. Naime, članom 7. navedenog Zakona definisani su poslovi u nadležnosti nadzornog odbora javnog preduzeća, a u tački m) navedenog člana je propisano da nadzorni odbor obavlja i druge poslove utvrđene zakonom, statutom i aktima preduzeća. Članom 10. navedenog Zakona definisani su poslovi u nadležnosti uprave preduzeća, a tačkom i) ovog člana propisano je da uprava preduzeća obavlja i druge poslove utvrđene zakonom statutom i aktima preduzeća. Članom 5. Zakona propisano je koje opšte akte donosi skupština javnog preduzeća, a to su statut, poslovnik o svom radu i etički kodeks.  Imajući u vidu navedeno Sud je ocijenio da je propisivanje kao u osporenim odredbama članova 40. tačka 4) i 51. tačka 20) Statuta Javnog preduzeća šumarstva „Šume Republike Srpske“ a.d. Sokolac, u skladu sa članovima 7. i 10. Zakona, jer je navedenim odredbama Statuta propisano donošenje i drugih opštih akata u javnom preduzeću od strane Nadzornog odbora i Uprave preduzeća, čije donošenje nije u nadležnosti Skupštine javnog preduzeća. S obzirom na navedeno Sud je ocijenio da u konkretnom slučaju nisu narušene ustavne garancije iz članova 45. i 108. Ustava Republike Srpske, kako se to u inicijativi navodi.      

   U odnosu na pitanje ustavnosti i zakonitosti Pravilnika Sud  je ocijenio da je Nadzorni odbor ovlašćen za donošenje Pravilnika saglasno odredbi član 7. tačka m) Zakona o javnim preduzećima, kojom je propisano da je nadzorni odbor nadležan da obavlja i druge poslove utvrđene zakonom, statutom i aktima preduzeća. Polazeći od sadržaja člana 7. Zakona, te člana 18. stav 1. t. a) Zakona, kojim je propisano da je dužnost i odgovornost nadzornog odbora da obezbijedi, pored ostalog, donošenje opštih akata kojima se utvrđuju operativni i funkcionalni aspekti rada organa preduzeća u skladu sa zakonom, statutom i etičkim kodeksom, Sud je ocijenio da je prema navedenim zakonskim odredbama jasno propisana obaveza nadzornog odbora za donošenje opštih akata i postupanje u skladu sa statutom javnog preduzeća, pa tako i sa članom 40. tačka 4) Statuta, koji propisuje da je u nadležnosti Nadzornog odbora donošenje opštih akata koji nisu stavljeni u nadležnost Skupštine, odnosno drugog organa javnog preduzeća. Sud je ocijenio da donošenjem osporenog Pravilnika od strane Nadzornog odbora Javnog preduzeća šumarstva „Šume Republike Srpske“ a.d. Sokolac nisu narušene ustavne garancije iz članova 45. i 108. Ustava Republike Srpske.

Kako je u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i prikupljeni podaci pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud je na osnovu člana 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 104/11 i 92/12) u ovom predmetu odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka.

Na osnovu izloženog Sud je odlučio kao u izreci ovog rješenja.

Ovo rješenje Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Vojin Bojanić, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Duško Medić, Irena Mojović i akademik prof. dr Snežana Savić.