Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 40. stav 5. i člana 61. stav 1. tačka g) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske (''Službeni glasnik Republike Srpske'' br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 28. oktzobra 2020. godine, d o n i o  je

  R J E Š E Nj E

        Ne prihvata se inicijativa za ocjenjivanje ustavnosti člana 136a Zakona o policiji i unutrašnjim poslovima ("Službeni glasnik Republike Srpske" br. 57/16, 110/16, 58/19 i 82/19).

O b r a z l o ž e nj e

           Zdravko Mićanović iz Šekovića dao je Ustavnom sudu Republike Srpske inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti člana 136a Zakona o policiji i unutrašnjim poslovima ("Službeni glasnik Republike Srpske" br. 57/16, 110/16, 58/19 i 82/19). U inicijativi se navodi da je osporena zakonska norma u suprotnosti sa Ustavom Republike Srpske, jer prilikom određivanja ličnog koeficijenta za ostvarivanje prava na penziju građane dovodi u neravnopravan položaj u odnosu na policijske službenike. Davalac inicijative, naime, smatra da su osporenim propisivanjem policijski službenici stvaljeni u povoljniji položaj u odnosu na ostale građane, kojima je Zakonom o penzijskom i invalidskom osiguranju na drugačiji način uređeno pitanje utvrđivanja visine penzije. U vezi sa navedenim, iznosi mišljenje da se osporena odredba predmetnog zakona ne može primjenjivati ukoliko ne bude promijenjen Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju u dijelu koji reguliše ovu materiju. Slijedom navedenog, predlaže da Sud, nakon provedenog postupka, utvrdi da osporena norma Zakona o policiji i unutrašnjim poslovima nije u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske.

       U odgovoru na inicijativu koji je dostavila Narodna skupština Republike Srpske navodi se da osporenom zakonskom odredbom nisu narušene garancije ravnopravnosti građana iz člana 10. Ustava, te da davalac inicijative na nepotpun i pogrešan način tumači releventnu ustavnu odredbu. Ističe se da se, polazeći od prirode poslova i posebnih, odnosno otežanih uslova rada, policijskim službenicima staž osiguranja računa u uvećanom trajanju. U vezi s tim, a imajući u vidu specifičnosti prirode poslova policijskog službenika, Zakonom o policiji i unutrašnjim poslovima je utvrđen način obračuna ličnog koeficijenta za ostvarivanje prava na penziju. Osporena zakonska odredba se, kako se dalje navodi, podjednako odnosi na sva lica u postupku ostvarivanja prava na penziju policijskog službenika, tako da sva ova lica imaju jednaka prava i mogućnosti određene predmetnim zakonom. Narodna skupština smatra da se u konkretnom slučaju ne vrši favorizovanje jedne grupe građana u odnosu na ostale, jer ustavni princip ravnopravnosti podrazumijeva jednakost u pravima, ali ne i uslovima i načinu pod kojima se ta prava ostvaruju. Ovakav način propisivanja je, po mišljenju zakonodavca, opravdan i u opštem interesu, tako da je cijeneći društveno-ekonomske prilike u kontekstu najšire društvene zajednice, usvojeno osporeno zakonsko rješenje.

     Osporenim članom 136a Zakona o policiji i unutrašnjim poslovima ("Službeni glasnik Republike Srpske" br. 57/16, 110/16, 58/19 i 82/19) propisano je da se policijskom službeniku lični koeficijent za ostvarivanje prava na penziju utvrđuje na osnovu pet godišnjih plata koje su za policijskog službenika najpovoljnije.  

   U postupku ocjenjivanja ustavnosti osporene odredbe predmetnog zakona Sud je imao u vidu relevantne odredbe Amandmana XXXII na Ustav Republike Srpske, kojim je zamijenjen član 68. Ustava, a kojima je utvrđeno da  Republika uređuje i obezbjeđuje, između ostalog: bezbjednost (tačka 2), ostvarivanje i zaštitu ljudskih prava i sloboda (tačka 5), organizaciju, nadležnosti i rad državnih organa (tačka 10), socijalno osiguranje i druge oblike socijalne zaštite (tačka 12)  kao i druge odnose od interesa za Republiku, u skladu sa Ustavom (tačka 18). Pored toga, prema članu 49. st. 1. i 2. Ustava, slobode i prava se ostvaruju, a dužnosti ispunjavaju neposredno na osnovu ustava, osim kada je Ustavom predviđeno da se uslovi za ostvarivanje pojedinih od njih utvrđuju zakonom, a zakonom se može propisati način ostvarivanja pojedinih prava i sloboda samo kada je to neophodno za njihovo ostvarivanje. Članom 70. stav 1. tačka 2. Ustava utvrđeno je da Narodna skupština donosi zakone, druge propise i opšte akte.  

Odredbom člana 10. Ustava u odnosu na koju je, u suštini, davalac inicijative tražio ocjenu ustavnosti predmetne zakonske norme, utvrđeno je da su građani ravnopravni u slobodama, pravima i dužnostima, jednaki pred zakonom i uživaju istu pravnu zaštitu bez obzira na rasu, pol, jezik, nacionalnu pripadnost, vjeroispovijest, socijalno porijeklo, rođenje, obrazovanje, imovno stanje, političko i drugo uvjerenje, društveni položaj ili drugo lično svojstvo.

Saglasno citiranim ustavnim normama, Zakonom o policiji i unutrašnjim poslovima uređeni su nadležnost, djelokrug, osnovi organizacije i rukovođenja u Ministarstvu unutrašnjih poslova, policijski i drugi unutrašnji poslovi iz nadležnosti ovog ministarstva, policijska ovlašćenja, dužnosti i prava iz radnih odnosa, prijem u radni odnos u Ministarstvo policijskih službenika, državnih službenika i namještenika, činovi i unapređenja, radni uslovi policijskih službenika, disciplinska i materijalna odgovornost i druga pitanja od značaja za rad ovog ministarstva. Između ostalog, članom 132. stav 1. tačka 2. ovog zakona, kao jedan od osnova za prestanak radnog odnosa policijskog službenika predviđeno je da je navršio 40 godina penzijskog staža, bez obzira na godine života ili 65 godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja. Osporenom odredbom člana 136a ovog zakona propisan je način utvrđivanja ličnog koeficijenta za ostvarivanje prava na penziju.

Imajući u vidu Ustavom utvrđenu nadležnost zakonodavca, kao i sadržaj predmetne zakonske odredbe, Sud je ocijenio da osporenim propisivanjem nije narušeno načelo ravnopravnosti građana iz člana 10. Ustava, kako se to navodi u inicijativi. Naime, Ustav ne sadrži ograničenje u pogledu nadležnosti zakonodavca da posebnim zakonima, u ovom slučaju Zakonom o policiji i unutrašnjim poslovima, u okviru Ustavom utvrđenih principa, uredi prava po osnovu socijalnog osiguranja, pa tako i prava na penziju policijskih službenika. Činjenica da su uslovi za penzionisanje policijskih službenika uređeni na drugačiji način u odnosu na uslove koje Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju predviđa za ostale građane, u konkretnom slučaju, po ocjeni Suda, ne dovodi do povrede principa ravnopravnosti građana. Prilikom osporenog normiranja zakonodavac je, prevashodno, imao u vidu posebne, a često i otežane uslove rada i specifičnost prirode poslova koje obavljaju policijski službenici, zbog čega su, u konkretnom slučaju, propisani drugačiji uslovi za sticanje prava na penziju ovih subjekata. Sud smatra da je zakonodavac slobodan u procjeni opravdava li različitost, i u kojoj mjeri, različito uređenje prava i obaveza u istim ili sličnim situacijama, te da u konkretnom slučaju postoje objektivni, ustavnopravno prihvatljivi razlozi koji osporenu zakonsku normu ne čine diskriminatornom. Pitanje opravdanosti i cjelishodnosti osporenog normativnog rješenja, prema članu 115. Ustava, nije u domenu nadležnosti Ustavnog suda.

    U vezi sa navedenim, Sud smatra potrebnim ukazati na to da ustavno načelo ravnopravnosti građana ne podrazumijeva jednakost građana u apsolutnom smislu, već jednak tretman subjekata koji se nalaze u istoj pravnoj situaciji prilikom realizacije određenih prava i obaveza. U konkretnom slučaju davlac inicijative poredi adresate različitih zakona, koji se, dakle, nalaze u različitim pravnim situacijama prilikom ostvarivanja prava na penziju. Zbog toga, po ocjeni Suda, osporenim propisivanjem nisu dovedene u pitanje granacije iz člana 10. Ustava, odnosno građani koje pravo na penziju ostvaruju na osnovu Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju nisu diskriminisani u odnosu na policijaske službenike koji ovo pravo ostvaruju prema Zakonu o policiji i unutrašnjim poslovima.   

        S obzirom na to da je u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i prikupljeni podaci pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud je, na osnovu člana 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske, o ustavnosti osporene odredbe Zakona o policiji i unutrašnjim poslovima odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka.

     Na osnovu izloženog odlučeno je kao u izreci ovog rješenja.

      Ovo rješenje Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Vojin Bojanić, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Duško Medić, Irena Mojović, prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić.