Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske i člana 60. stav 1. tačka d) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 24. februara  2021. godine,  d o n i o   j e

O D L U K U

            Odbija se prijedlog za utvrđivanje neustavnosti i nezakonitosti člana 16. stav 4. tačka 4. Pravilnika o priređivanju internet igara na sreću („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 45/19, 64/19, 104/19).

O b r a z l o ž e nj e

„Mozzart“ d.o.o. Banja Luka, koje zastupa dr Predrag Baroš, advokat iz Banjaluke, podnijelo je Ustavnom sudu Republike Srpske prijedlog za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti člana 16. stav 4. tačka 4. Pravilnika o priređivanju internet igara na sreću („Službeni glasnik Republike Srpske " br. 45/19, 64/19, 104/19), koju je donio ministar finansija u Vladi Republike Srpske. U prijedlogu se, u suštini, navodi da osporena odredba Pravilnika nije u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske (u daljem tekstu: Ustav), i to sa njegovim odredbama iz člana 5. stav 1. al. 4. i 5, člana 50, člana 52, člana 54, člana 66. stav 2, te člana 108. stav 2. Ustava. Takođe, predlagač smatra da osporena odredba Pravilnika nije u skladu sa članom 4. Zakona o stranim ulaganjima („Službeni glasnik Republike Srpske " broj 21/18) prema kojem strani ulagači imaju ista prava i obaveze kao i domaći, članom 63. stav 2. Zakona o republičkoj upravi („Službeni glasnik Republike Srpske" broj 115/18), članom 93. stav 4. Zakona o igrama na sreću („Službeni glasnik Republike Srpske" broj 22/19), te s obzirom na to da ograničava mogućnost poslovanja putem poslovne jedinice i sa Zakonom o privrednim društvima („Službeni glasnik Republike Srpske " br. 127/08, 58/09, 100/11, 67/13, 100/17 i 82/19). Prema navodima iz prijedloga, ministar finansija je izašao iz okvira nadležnosti iz člana 93. stav 4. Zakona o igrama na sreću, jer je propisujući na osporeni način utvrdio ograničenja za slobodno preduzetništvo, s obzriom na to da je pravnim licima koja nemaju sjedište u Republici Srpskoj, te koja u njoj ne obavljaju najveći obim djelatnosti, uskratio odobrenje ministarstva za obavljanje djelatnosti posredovanja u plaćanju. Dodatno, ovakvim normiranjem diskriminisani su i poslovni subjekti sa sjedištem u Republici Srpskoj, koji pretežan obim poslovanja imaju u inostranstvu i Federaciji BiH, te poslovni subjekti sa sjedištem van Republike Srpske koji u njoj imaju registrovanu poslovnu jedinicu ili koji na drugi način u Republici Srpskoj zakonito obavljaju djelatnost.

U odgovoru koji je Sudu dostavio donosilac Pravilnika ističe se da su navodi iz prijedloga netačni te da osporenom odredbom Pravilnika nisu povrijeđene odredbe Ustava, zbog čega se predlaže da Sud prijedlog odbije.

Pravilnik o priređivanju internet igara na sreću („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 45/19, 64/19, 104/19) donio je ministar finansija, na prijedlog direktora Republičke uprave za igre na sreću, na osnovu člana 93. stav 4. Zakona o igrama na sreću („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 22/19) i člana 76. stav 2. Zakona o republičkoj upravi („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 115/18).  Osporenim članom 16. stav 4. tačka 4. propisano je da, u slučaju kada se plaćanje vrši elektronski, putem posrednika (vaučeri, bonovi, elektronski ili digitalni novac, e-novčanik i slično), posrednik u plaćanju može biti pravno lice koje je dužno da pribavi odobrenje Ministarstva finansija, uz ispunjavanje uslova da ima sjedište u Republici Srpskoj i da najveći obim poslovanja obavlja u Republici Srpskoj.

    U postupku ocjenjivanja ustavnosti i zakonitosti osporenog pravilnika Sud je imao u vidu odredbe Ustava u odnosu na koje je osporena ustavnost i zakonitost Pravilnika, kao i odredbe koje su po ocjeni Suda od značaja za ocjenjivanje njene ustavnosti i zakonitosti, a kojim je utvrđeno: da se ustavno uređenje Republike temelji, između ostalog, na vladavini prava, tržišnoj privredi, te na parlamentarnoj demokratiji i podjeli vlasti (član 5. stav 1. alineje 4, 5. i 7), da se ekonomsko i socijalno uređenje zasniva na ravnopravnosti svih oblika svojine i slobodnom privređivanju, samostalnosti preduzeća i drugih oblika privređivanja u sticanju i raspodeli dobiti i slobodnom kretanju robe, rada i kapitala u Republici kao jedinstvenom privrednom  prostoru (član 50), da se slobodno preduzetništvo može zakonom ograničiti radi zaštite interesa Republike, čovjekove okoline, zdravlja i bezbjednosti ljudi, kao i da su zabranjeni monopoli (član 52), da svi oblici svojine imaju jednaku pravnu zaštitu (član 54), da su ljudska prava i slobode, jednakost pred zakonom, samostalnost i jednak položaj preduzeća i drugih organizacija, ustavni položaj i prava jedinica lokalne samouprave osnova i mjera ovlašćenja i odgovornosti republičkih organa (član 66. stav 2), da Republika uređuje i obezbjeđuje, između ostalog, svojinske i obligacione odnose i zaštitu svih oblika svojine, pravni položaj preduzeća i drugih organizacija, osnovne ciljeve i pravce privrednog razvoja, kao i druge odnose od interesa za Republiku (tač. 6, 8. i 18. Amandmana XXXII na Ustav, kojim je zamijenjen član 68. Ustava), da se državna vlast u Republici organizuje na načelu podele vlasti (član 69. stav 1), kao i da zakoni, statuti, drugi propisi i opšti akti moraju biti u saglasnosti sa Ustavom, odnosno da propisi i drugi opšti akti moraju biti u saglasnosti sa zakonom (član 108).

Sud je imao u vidu da je Zakonom o igrama na sreću („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 22/19 i 131/20) propisano: da se ovim zakonom uređuju sistem i uslovi priređivanja igara na sreću, nagradnih i zabavnih igara, vrste igara na sreću, naknade za priređivanje tih igara, porez na dobitke od igara na sreću i zabavnih igara, nagradne i zabavne igre, kao i nadzor nad izvršavanjem obaveza iz ovog zakona, prekršaji i sankcije iz oblasti igara na sreću (član 1), da je ministarstvo finansija nadležno za izdavanje licenci za priređivanje igara na sreću i odobrenja računarskih sistema za igre na sreću u skladu sa ovim zakonom, te da je Republička uprava za igre na sreću (u daljem tekstu: Uprava) republički organ uprave u sastavu Ministarstva i obavlja ostale upravne poslove iz oblasti igara na sreću, u skladu sa ovim zakonom i propisom kojim se uređuje republička uprava (član 3. st. 1. i 2),  da se u Republici Srpskoj, u skladu sa odredbama ovog zakona, mogu priređivati igre na sreću, nagradne i zabavne igre (član 4. stav 1), da se, u smislu ovog zakona, igrama na sreću smatraju igre u kojima učesnici imaju jednake mogućnosti sticanja dobitaka uz posrednu ili neposrednu uplatu određenog iznosa, a rezultat igre isključivo ili pretežno zavisi od slučaja ili nekog neizvjesnog događaja u igri, da je priređivač JP “Lutrija Republike Srpske” a. d. Banja Luka (u daljem tekstu: lutrija),odnosno drugo pravno lice koje na osnovu licence i odobrenja ima pravo priređivanja igara na sreću, te da su internet igre na sreću su igre u kojima se učestvuje putem globalne internet mreže (GIM) preko personalnih računara, mobilnih telefona i drugih sličnih uređaja (član 5. tač. 1), 4) i 27), da se uplate i isplate u internet igrama na sreću, transakcije i finansijsko poslovanje u internet igrama na sreću vrši preko bankovnih računa priređivača otvorenih u banci sa sjedištem u Republici ili koja ima poslovnu jedinicu u Republici (član 89. stav 1), da ministar donosi pravilnik kojim se propisuju uslovi i postupak pod kojim se daje ovlašćenje za obavljanje poslova elektronskog plaćanja (član 92. stav 5), da ministar, na prijedlog direktora Uprave, donosi pravilnik kojim propisuje tehničke uslove, sadržaj pravila i procedura i način priređivanja internet igara na sreću (član 93. stav 4).

Sud je imao u vidu da je Zakonom o stranim ulaganjima („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 21/18) propisano: da se ovim zakonom uređuju prava, obaveze i status stranih ulagača, oblici stranih ulaganja, organi nadležni za odobrenje stranih ulaganja, rad Savjeta za strane investitore Republike Srpske i promocija i privlačenje stranih ulaganja u Republiku Srpsku (član 1), da je strano ulaganje –  ulaganje stranog ulagača u novoosnovani poslovni subjekat ili ulaganje u postojeći poslovni subjekat, koje može biti u novcu, stvarima i pravima, a da je poslovni subjekat bilo koje domaće privredno društvo ili ustanova u koju je strani ulagač izvršio direktno strano ulaganje, uključujući i proširenje dijela ili cjeline domaćeg privrednog društva ili ustanove (član 2. tač. 2. i 7), da, u skladu sa zakonima Republike Srpske i BiH, strani ulagači imaju ista prava i obaveze kao i domaći ulagači, a to podrazumijeva da se neće vršiti diskriminacija stranih ulagača po bilo kom osnovu, a naročito ne po osnovu državljanstva, mjesta boravka, vjerske pripadnosti ili države porijekla ulaganja (član 4), da strani ulagač može osnovati poslovni subjekat u Republici Srpskoj pod istim uslovima koji važe za domaće ulagače, a u skladu sa odredbama zakona kojim se uređuju privredna društva, kao i drugim pozitivnim zakonskim propisima, ukoliko ovim zakonom nije drugačije određeno (član 5).

Sud je, takođe, uzeo u obzir da je Zakonom o republičkoj upravi („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 115/18) propisano: da organi uprave donose pravilnike, naredbe, uputstva i druge opšte akte, te da se pravilnikom se razrađuju pojedine odredbe zakona ili propisa Vlade (član 63. st. 1. i 2), da ministar predstavlja ministarstvo, donosi propise iz člana 63. stav 1. ovog zakona i rješenja u upravnim i drugim pojedinačnim stvarima, odlučuje o pravima i dužnostima zaposlenih u ministarstvu i odlučuje o drugim pitanjima iz djelokruga ministarstva (član 76. stav 2).

Sud konstatuje da je, u toku ovog postupka, stupio na snagu Zakon o izmjeni i dopunama Zakona o igrama na sreću („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 131/20) čijim članom 3. je propisano da se u članu 92. Zakona o igrama na sreću („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 22/19), između ostalog, dodaje novi stav 5. kojim je utvrđeno da ministar donosi pravilnik kojim se propisuju uslovi i postupak pod kojim se daje ovlašćenje za poslove elektronskog plaćanja.

Imajući u vidu navedene ustavne i zakonske odredbe Sud je utvrdio da je propisujući na osporeni način donosilac Pravilnika predmetnu materiju uredio saglasno ovlašćenju iz člana 92. stav 5. i člana 93. stav 4. Zakona o igrama na sreću („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 22/19 i 131/20), kao i u skladu sa nadležnostima iz člana 63. st. 1. i 2. i člana 76. stav 2. Zakona o republičkoj upravi, a što je saglasno ustavnim garancijama iz člana 5. stav 1. al. 4. i 5. i člana 69. stav 1. Ustava.

Propisujući da u slučaju kada se plaćanje vrši elektronski, putem posrednika, posrednik u plaćanju može biti pravno lice koje je dužno da pribavi odobrenje Ministarstva finansija, uz ispunjavanje uslova da ima sjedište u Republici Srpskoj i da najveći obim poslovanja obavlja u Republici Srpskoj, donosilac osporenog akta nije povrijedio prava i obaveze stranih ulagača iz člana 4. Zakona o stranim ulaganjima, kako to pogrešno smatra predlagač. Osporeno propisivanje ne diskriminiše, niti na drugi način ograničava stranog ulagača da, u smislu člana 2. tačka 2. navedenog zakona, uloži u novoosnovani ili postojeći poslovni subjekat, tj. u bilo koje domaće privredno društvo ili ustanovu (član 2. tačka 7. istog zakona). Takođe, imajući u vidu da strani ulagač, u skladu sa pozitivnim zakonskim propisima, može osnovati poslovni subjekat u Republici Srpskoj pod istim uslovima koji važe za domaće ulagače (član 5. Zakona o stranim ulaganjima), Sud ne nalazi da u propisivanju iz člana 16. stav 4. tačka 4. Pravilnika postoje elementi koji bi uslovili diskriminaciju stranog ulagača, te ograničili ili spriječili njegovo učešće u konkurenciji za obavljanje poslova posredovanja u plaćanju elektronskim putem. Uzimajući u obzir izloženo, Sud je utvrdio da je propisujući na osporeni način donosilac osporenog akta postupao saglasno obavezi jednakopravnog tertmana stranih i domaćih ulagača.

Imajući u vidu propisivanje iz člana 92. stav 5. Zakona o igrama na sreću, Sud nalazi da je donosilac osporenog opšteg akta, između ostalog, i članom 16. stav 4. tačka 4. Pravilnika konkretizovao navedenu zakonsku odredbu. Sud je utvrdio da su bez pravnog značaja navodi predlagača prema kojima je, uređujući na osporeni način, ministar prekoračio svoja ovlašćenja iz člana 93. stav 4. Zakona o igrama na sreću.

S obzirom na izloženo, navodi predlagača koji se tiču neusaglašenosti osporene odredbe  Pravilnika sa čl. 50, 52, 54, 66. stav 2. i člana 108. stav 2. Ustava, prema ocjeni Suda, nisu osnovani.

Navodi predlagača prema kojima je osporenim normiranjem donosilac Pravilnika utvrdio ograničenja za slobodno preduzetništvo, kao i da su njime diskriminisani poslovni subjekti sa sjedištem u Republici Srpskoj, koji pretežan obim poslovanja imaju u inostranstvu i Federaciji BiH, te poslovni subjekti sa sjedištem van Republike Srpske koji u njoj imaju registrovanu poslovnu jedinicu ili koji na drugi način u Republici Srpskoj zakonito obavljaju djelatnost, prema mišljenju Suda, nisu od značaja za rješavanje ove pravne stvari, jer nisu zasnovani na razlozima ustavnopravne prirode, niti su navodi o diskriminaciji obrazloženi u kontekstu ustavnih odredaba koje obezbjeđuju zabranu diskriminatornog tretmana.

Takođe, Sud nije razmatrao navode predlagača koji se tiču neusaglašenosti osporene odredbe Pravilnika sa Zakonom o privrednim društvima („Službeni glasnik Republike Srpske" br. 127/08, 58/09, 100/11, 67/13, 100/17 i 82/19) jer su dati uopšteno, bez preciziranja koja je odredba tog zakona, prema mišljenju predlagača, povrijeđena osporenim propisivanjem.

 Na osnovu izloženog odlučeno je kao u izreci ove odluke.

Ovu odluku Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Vojin Bojanić, Zlatko Kulenović, prof. dr Duško Medić, Irena Mojović, prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić