Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 37. stav 1. tač. a) i g) člana 40. stav 5, člana 57. tačka a)  i člana 61. stav 1. tač. b) i d) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske («Službeni glasnik Republike Srpske» br. 104/11 i 92/12),  na sjednici održanoj 30. septembra 2019. godine,  d o n i o   j e

R  J  E  Š  E  Nj  E

         Obustavlja se postupak za ocjenjivanje ustavnosti člana 23. st. 4, 5, 7, 8. i 9. Zakona o notarima ("Službeni glasnik Republike Srpske" br. 86/04, 2/05, 74/05, 76/05, 91/06, 37/07, 50/10, 78/11, 20/14 i 68/17).

        Ne prihvata se inicijativa za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti i  zakonitosti Poslovnika o radu Konkursne komisije za izbor notara od 19. jula 2018. godine, koji je donijela Konkursna komisija za izbor notara, u vezi sa Javnim konkursom objavljenim u "Službenom glasniku Republike Srpske" broj 43/18 od 22. maja 2018. godine, u dnevnom listu "Nezavisne novine" dana 22. maja 2018. godine i u dnevnom listu "Glas Srpske" dana 23. maja 2018. godine.

O b r a z l o ž e nj e

          Ivana Ivanović iz Bijeljine dala je Ustavnom sudu Republike Srpske inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti člana 23. st. 4, 5, 7, 8. i 9. Zakona o notarima ("Službeni glasnik Republike Srpske" br. 86/04, 2/05, 74/05, 76/05, 91/06, 37/07, 50/10, 78/11, 20/14 i 68/17), te ustavnosti i zakonitosti Poslovnika o radu Konkursne komisije za izbor notara od 19. jula 2018. godine. U inicijativi se, prije svega, navodi da odredbe člana 23. st. 4. i 5. Zakona o notarima nisu u saglasnosti sa članom 45. stav 2. Ustava Republike Srpske, kojim je utvrđeno da  je svako  dužan da savjesno i odgovorno vrši povjerenu mu javnu funkciju. Pored toga, davalac  inicijative navodi da odredba člana 23. stav 5. navedenog zakona nije u saglasnosti ni sa članom 8. Zakona o republičkoj upravi ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 115/18),  te  članom 197. st. 2. i 3. Zakona o opštem upravnom postupku ("Službeni glasnik Republike Srpske" br. 13/02, 87/07, 50/10 i 66/18). U inicijativi se, takođe, ukazuje i na odredbe člana 23. st. 7. i 8. Zakona o notarima, s tim da davalac inicijative ne navodi ustavno-pravne razloge osporavanja, već samo iznosi mišljenje  da je  navedenim odredbama data puna autonomija Komisiji za izbor notara i na taj način onemogućen  ministar da, u postupku po prigovoru, ispita i utvrdi  da li postoji povreda materijalnih propisa ili procedure, a niti da ulazi u ocjenu činjeničnog stanja. Uz to, u inicijativi se  osporava i  odredba člana 23. stav 9. Zakona zbog nesaglasnosti sa članom 16. Ustava, te članom 8. Opšte deklaracije o pravima čovjeka. Osporavajući Poslovnik o radu Konkursne komisije za izbor notara od 19. jula 2018. godine, davalac inicijative navodi da ovaj akt nije objavljen u službenom glasilu, a niti na internet stranici Ministarstva pravde Republike Srpske, kao i da Zakonom o notarima nije dato ovlašćenje Konkursnoj komisiji za izbor notara  da donese podzakonski akt, a ne postoji ni propis Vlade Republike Srpske koji daje takvo ovlašćenje navedenoj komisiji. Na osnovu izloženog predlaže da Sud utvrdi da osporene zakonske odredbe i osporeni poslovnik nisu u saglasnosti sa  čl. 16, 30. i 39. st. 1, te članom 45. Ustava. 

        U odgovoru na inicijativu koji je dostavila Narodna skupština Republike Srpske navodi se, prije svega, da je osporeni član 23. Zakona o notarima izmijenjen Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o notarima ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 82/19), te da je novim zakonskim rješenjem na drugačiji način propisan postupak izbora notara. U odgovoru su, takođe,  osporeni svi navodi davaoca inicijative kao neosnovani te je, između ostalog, navedeno da je ustavni osnov za donošenje Zakona o notarima sadržan u tački 11. Amandmana  XXXII na Ustav Republike Srpske kojim je zamijenjen član 68. Ustava i članu 70. stav 1. tačka 2. Ustava,  kao i da osporeni Zakon obezbjeđuje legislativni okvir za ostvarivanje osnovnih sloboda, prava i dužnosti građana Republike Srpske, te  da je prilikom izrade osporenog zakona uspostavljen balans između zakonske mjere i cilja koji se želi postići.

         Osporenim odredbama člana 23. Zakona o notarima ("Službeni glasnik Republike Srpske" br. 86/04, 2/05, 74/05, 76/05, 91/06, 37/07, 50/10, 78/11, 20/14 i 68/17) propisano je da  predsjednik Vlade Republike Srpske imenuje dva člana, ministar pravde imenuje dva člana, predsjednik Vrhovnog suda jednog člana u konkursnu komisiju za sprovođenje konkursa, koja utvrđuje listu kandidata koji ispunjavaju uslove predviđene konkursom i provjerava da li su ispunjene pretpostavke prema članu 6. stav 2. ovog zakona, kao i da u konkursnoj komisiji moraju biti zastupljeni predstavnici konstitutivnih naroda i ostalih i da će Komisija navesti da li prema njenim saznanjima kandidat ispunjava pretpostavke iz stava 1. ovog člana (stav 4), da rješenje o izboru za notara donosi ministar, na prijedlog Komisije iz prethodne tačke ovog člana (stav 5), da se protiv rješenja o izboru notara može u roku od osam dana nakon prijema rješenja, odnosno obavještenja uložiti prigovor ministru, kao i da prigovor protiv rješenja o izboru kandidata za notara zadržava izvršenje rješenja (stav 7), da je ministar dužan odlučiti o prigovoru u roku od 15 dana od dana prijema prigovora, te da je rješenje kojim je odlučeno o prigovoru  konačno (stav 8) i da protiv rješenja iz stava 8. ovog člana kandidat ima pravo na zaštitu svojih prava kod nadležnog suda, odnosno drugih zakonom određenih organa, u roku od 30 dana od dana prijema rješenja donesenog po prigovoru (stav 9).

         Poslovnik o radu Konkursne komisije za izbor notara od 19. jula 2018. godine donesen je na osnovu čl. 22. i 23. Zakona o notarima ("Službeni glasnik Republike Srpske" br. 86/04, 2/05, 74/05, 76/05, 91/06, 37/07, 50/10, 78/11, 20/14 i 68/17) a u vezi Javnog konkursa objavljenog u "Službenom glasniku Republike Srpske" broj 43/18 od 22. maja 2018. godine, u dnevnom listu "Nezavisne novine" dana 22. maja 2018. godine i dnevnom listu "Glas Srpske" dana 23. maja 2018. godine. Ovim poslovnikom uređuju se prava i obaveze, sastav i organizacija, način rada, odlučivanja i bodovanja i sačinjavanja rang - liste kandidata i druga pitanja koja su od značaja za rad Konkursne komisije za izbor notara (u daljem tekstu: Konkursna komisija) a u vezi sa Javnim konkursom objavljenim u "Službenom glasniku Republike Srpske" broj 43/18 od 22. maja 2018. godine, u dnevnom listu "Nezavisne novine" dana 22. maja 2018. godine i u dnevnom listu "Glas Srpske" dana 23. maja 2018. godine.                                 

          U postupku razmatranja osporenih odredbi člana 23. st. 4, 5, 7, 8. i 9. Zakona o notarima ("Službeni glasnik Republike Srpske" br. 86/04, 2/05, 74/05, 76/05, 91/06, 37/07, 50/10, 78/11, 20/14 i 68/17) Sud je utvrdio da je  u toku postupka pred ovim sudom stupio na snagu Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o notarima ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 82/19), te da je odredbama člana 3. tog zakona izvršena izmjena člana 23. Zakona o notarima.  Navednim članom 3. Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o notarima propisano je da se član 23. mijenja i glasi: " Za sprovođenje postupka za izbor notara ministar rješenjem imenuje Komisiju, koju čini pet članova, od kojih dva člana predlaže predsjednik Vlade, jednog člana predsjednik Vrhovnog suda Republike Srpske i dva člana predlaže Ministarstvo, pri čemu u Komisiji moraju biti zastupljeni predstavnici konstitutivnih naroda i Ostalih (stav 1), da Komisija bira predsjedavajućeg između svojih članova i donosi poslovnik o radu većinom glasova (stav 2), da u slučaju postojanja sukoba interesa (srodnik po krvi u pravoj liniji, u pobočnoj liniji do četvrtog stepena zaključno, bračni drug ili srodnik po tazbini do drugog stepena zaključno, pa i onda kada je brak prestao, prijateljski odnosi, pristrasnost po bilo kojoj osnovi), a koji može dovesti u pitanje objektivnost i nepristrasnost rada, član Komisije ne može učestvovati u radu Komisije (stav 3), da ukoliko se utvrdi postojanje sukoba interesa iz stava 3. ovog člana, zamjena člana Komisije vrši se po istom postupku po kojem se član i imenuje (stav 4), da sastav Komisije i spisak prijavljenih kandidata za izbor notara Ministarstvo objavljuje na svojoj internet stranici, najkasnije tri dana prije zakazanog intervjua (stav 5), da postupak za izbor notara podrazumijeva, na isti način za sve kandidate, provjeru ispunjavanja uslova javnog konkursa i ulazni intervju sa kandidatom, pri čemu se uzima u obzir uspjeh na notarskom ispitu i vrsta pravnih poslova na kojima je kandidat radio (stav 6), da ukoliko kandidati nakon bodovanja kriterijuma iz stava 6. ovog člana imaju jednak broj bodova, prilikom izbora notara vodiće se računa o nacionalnoj zastupljenosti konstitutivnih naroda i Ostalih u službenom sjedištu notara (stav 7), da rješenje o izboru notara, na prijedlog Komisije, donosi ministar (stav 8), da obavještenje sa rješenjem o izboru notara dostavlja se svim kandidatima koji su pristupili ulaznom intervjuu i protiv rješenja se može izjaviti žalba ministru u roku od osam dana od dana prijema rješenja (stav 9), da žalba iz stava 9. ovog člana odgađa izvršenje rješenja, a o žalbi odlučuje ministar rješenjem u roku od 15 dana od dana prijema žalbe (stav 10), da rješenje kojim je odlučeno o žalbi je konačno i protiv njega se može pokrenuti upravni spor pred nadležnim sudom (stav 11), da postupak za sprovođenje konkursa za izbor notara detaljnije se propisuje pravilnikom koji donosi ministar (stav 12)".

         S obzirom na to da je u toku postupka član 23. Zakona o notarima, čije su pojedine odredbe osporene, izmijenjen odnosno prestao da važi, Sud je, na osnovu člana 57. tačka a) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske ("Službeni glasnik Republike Srpske" br. 104/11 i 92/12) obustavio postupak, ocjenjujući pritom da  nije potrebno donijeti odluku zbog toga što nisu otklonjene posljedice neustavnosti.

         U odnosu na dio inicijative kojom je osporen Poslovnik o radu Konkursne komisije za izbor notara od 19. jula 2018. godine Sud je imao u vidu da je, u ranije vođenom postupku, ocijenio da Poslovnik nema karakter opšteg akta koji bi u smislu člana 115. Ustava mogao biti predmet ocjene saglasnosti sa Ustavom i zakonom odnosno da se radi o aktu koji je donesen povodom određenog javnog konkursa i odnosi se samo na lica koja su se prijavila na ovaj konkurs, te donio Rješenje U-81/18  ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 82/19), kojim nije prihvatio inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti, u tom predmetu, osporenih članova 1, 3, 11, 12, 13, 14. i 15. Poslovnika o radu Konkursne komisije za izbor notara od 19. jula 2018. godine, koji je donijela Konkusna komisija za izbor notara, u vezi Javnim konkursom objavljenim u "Službenom glasniku Republike Srpske" broj 43/18 od 22. maja 2018. godine, u dnevnom listu "Nezavisne novine" dana 22. maja 2018. godine i u dnevnom listu "Glas Srpske" dana 23. maja 2018. godine.

          Imajući u vidu da je Sud, u ranije vođenom predmetu, zauzeo stav u pogledu pravne prirode osporenog Poslovnika Sud, na osnovu člana 37. stav 1. tačka g) Zakona o Ustavnom sudu Repuublike Srpske, nije prihvatio inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti članova 1, 3, 11, 12, 13, 14. i 15. Poslovnika o radu Konkursne komisije za izbor notara od 19. jula 2018. godine, koji je donijela Konkusna komisija za izbor notara, u vezi sa Javnim konkursom objavljenim u "Službenom glasniku Republike Srpske" broj 43/18 od 22. maja 2018. godine, u dnevnom listu "Nezavisne novine" dana 22. maja 2018. godine i u dnevnom listu "Glas Srpske" dana 23. maja 2018. godine, jer je već odlučivao o istoj stvari, a u pogledu ostalih odredbi ovog poslovnika, iz istih razloga, dakle zbog nenadležnosti, nije prihvatio inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti.

           Cijeneći da je u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i da prikupljeni podaci pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud je,  na osnovu člana 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske, u ovom predmetu odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka. 

         Na osnovu izloženog odlučeno je kao u  izreci ovog rješenja.

         Ovo rješenje  Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Vojin Bojanić, Amor Bukić, Zlatko Kulenović, prof. dr Duško Medić, Irena Mojović, prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić.