Ustavni sud Republike Srpske, na osnovu člana 115. Ustava Republike Srpske, člana 40. stav 5.  i  člana 61. stav 1. tačka g) Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 104/11 i 92/12), na sjednici održanoj 29. januara  2020. godine, donio je

R J E Š E Nj E

Ne prihvata se inicijativa za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti člana 18. tačka 15. Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u Osnovnom sudu u Gradišci broj 072-0-Su-18-00 1048 od 4. septembra 2018. godine i broj 072-0-Su-19-000 321 od 27. marta 2019. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Boro Babić iz Gradiške dao je Ustavnom sudu Republike Srpske inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti člana 18. tačka 15. Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u Osnovnom sudu u Gradišci broj 072-0-Su-18-00 1048 od 4. septembra 2018. godine (u daljem tekstu: Pravilnik). Davalac inicijative smatra da propisivanje iz člana 18. tačka 15. Pravilnika kojim je za obavljanje poslova referenta za izvršenje prekršajnih sankcija predviđena viša školska sprema ili ekvivalent 180 ECTS bodova nije u saglasnosti sa članom 38. stav 3. Ustava koji svima jemči dostupnost srednjoškolskog i visokoškolskog obrazovanja, kao i članom 8. st. 1. i 2. Zakona o visokom obrazovanju („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 73/10), te članom 3. stav 2. i članom 5. st. 1. i 2. Zakona o zvanjima koja se stiču završetkom visokog obrazovanja („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 33/14). Davalac inicijative smatra da je 180 ECTS bodova ekvivalent visokoj, a ne višoj stručnoj spremi, te ističe da prema navedenim zakonskim odredbama više nije ni moguće steći višu školsku spremu, zbog čega je kao poseban uslov za obavljanje poslova radnog mjesta referenta za izvršenje prekršajnih sankcija iz tačke 15. člana 18. Pravilnika njegov donosilac morao, kao u članu 18. tačka 21. Pravilnika, predvidjeti visoku školsku spremu. Davalac inicijative smatra da je propisivanje iz člana 18. tačka 15. Pravilnika diskriminatornog karaktera, u smislu člana 2. Zakona o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik Bosne i Hercegovine“ broj 59/09). S obzirom na izloženo predlaže se da, do odlučivanja o datoj inicijativi, Sud obustavi primjenu osporene odredbe Pravilnika.

U odgovoru i dopuni odgovora koji je Sudu dostavio predsjednik Osnovnog suda u Gradišci ističe se da je osporeni pravilnik donesen saglasno članu 48. Zakona o sudovima Republike Srpske i članu 8. Pravilnika o unutrašnjem sudskom poslovanju. Nadalje se ističe da je donosilac Pravilika postupao u okviru svojih ovlašćenja kada je kao poseban uslov za obavljanje poslova na radnom mjestu iz tačke 15. člana 18. Pravilnika propisao ostvarenu višu školasku spremu (u daljem tekstu: VŠS), kao i kada je za obavljanje poslova na radnom mjestu iz tačke 21. člana 18. Pravilnika predvidio ostvarenu visoku školsku spremu (u daljem tekstu VSS). Donosilac Pravilnika smatra da je propisivanje kojim je kao poseban uslov za obavljanje poslova na radnom mjestu iz tačke 15. člana 18. Pravilnika predviđena VŠS, u skladu članom 11. stav 1. tačka 1. Zakona o platama zaposlenih u institucijama pravosuđa Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 66/18), te članom 10. stav 1. i članom 146. stav 1. Zakona o visokom obrazovanju Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 73/10, 104/11, 84/12, 108/13, 44/15, 90/16 i 31/18). Tumačeći odredbu člana 3. stav 1. tač. 1. i 2. Zakona o pravosudnom ispitu u Republici Srpskoj („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 58/16), te odredbe člana 10. stav 1, člana 15. i člana 16. Uredbe o kategorijama, zvanjima i uslovima za obavljanje poslova službenika u jedinicama lokalne samouprave („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 10/17), donosilac osporenog pravilnika zaključuje da je četvorogodišnji studij ekvivalentan prvom ciklusu studija sa ostvarenih najmanje 240 ECTS bodova, te da je VŠS stečena prije reforme obrazovanja ekvivalentna prvom ciklusu studija sa ostvarenih najmanje 180 ECTS bodova po sistemu obrazovanja prema Bolonjskom procesu. Takođe, ističe se da ne postoji propis imperativnog karaktera prema kojem se prvi ciklus studija sa ostvarenih 180 ECTS bodova ne može tretirati kao ekvivalent VŠS. Pored ovoga, donosilac osporenog pravilnika navodi da je normiranje iz tačke 21. člana 18. Pravilnika, u dijelu koji glasi „...180...“, usljed tehničke greške, nepravilno, kao i da je Ispravkom Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u Osnovnom sudu u Gradišci broj: 072-0-Su-19-000 321 od 27. marta 2019. godine ova greška otklonjena na način da je u članu 18. tačka 21, u navedenom dijelu, broj „180“ zamijenjen brojem „240“.

Pravilnik o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u Osnovnom sudu u Gradišci broj 072-0-Su-18-00 1048 od 4. septembra 2018. godine donio je predsjednik Osnovnog suda u Gradišci na osnovu člana 55. stav 2. Zakona o sudovima Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 37/12, 44/15 i 100/17) i člana 8. stav 1. tačka i) Pravilnika o unutrašnjem sudskom poslovanju („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 9/14, 71/17 i 67/18), uz pribavljenu saglasnost ministra pravde Republike Srpske (Odluka broj: 08.020/020-2590/18 od 13. septembra 2018. godine). Predsjednik Osnovnog suda u Gradišci je, uz pribavljenu saglasnost ministra pravde Republike Srpske (Odluka broj: 08.020/020-2590/18-2 od 10. aprila 2019. godine), donio Ispravku Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u Osnovnom sudu u Gradišci broj 072-0-Su-19-000 321 od 27. marta 2019. godine

Član 18. tačka 15, u osporenom dijelu, propisuje uslove za obavljanje poslova referenta za izvršenje prekršajnih sankcija i to: „VŠS ‒ VI stepen, pravnik ili ekonomist, ili prvi ciklus studija pravnog ili ekonomskog smjera sa najmanje 180 ECTS bodova ... “.

Razmatrajući predmetnu inicijativu Sud je imao u vidu da je članom 39. stav 3. Ustava utvrđeno da je svako slobodan u izboru zanimanja i zaposlenja i da mu je pod jednakim uslovima dostupno radno mjesto i funkcija, da u skladu da tačkama 10. i 12. Amandmana XXXII, kojim je zamijenjen član 68. Ustava, Republika uređuje i obezbjeđuje organizaciju, nadležnosti i rad državnih organa, između ostalog, radne odnose i zapošljavanje, kao i da je članom 108. Ustava utvrđeno da zakoni, statuti, drugi propisi i opšti akti moraju biti u saglasnosti sa Ustavom, te da propisi i drugi opšti akti moraju biti u saglasnosti sa zakonom.

Takođe, Sud je uzeo u obzir odredbu člana 38. stav 3. Ustava, u odnosu na koji podnosilac inicijative osporava navedenu odredbu Pravilnika, kojim je utvrđeno da je svakome pod jednakim uslovima dostupno srednjoškolsko i visokoškolsko obrazovanje.

Sud je, isto tako, imao u vidu da je Zakonom o sudovima Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 37/12, 4/15, 100/17) propisano da: predsjednik Suda obavlja poslove sudske uprave u skladu sa zakonom i Pravilnikom o unutrašnjem sudskom poslovanju, kao i da je odgovoran za rukovođenje cjelokupnim sudom i sudskom upravom (član 48. st. 2. i 3), da ministar, uz prethodnu saglasnost Visokog sudskog i tužilačkog savjeta, donosi Pravilnik o unutrašnjem sudskom poslovanju, te da predsjednik suda, uz saglasnost ministra, donosi pravilnik o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta (član 55. st. 1. i 3).

Takođe, Sud je uzeo u obzir da je Zakonom o visokom obrazovanju („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 73/10, 104/11, 84/12, 108/13, 44/15, 90/16, 31/18 i 26/19) propisano: da se visoko obrazovanje organizuje u tri ciklusa, te da prvi ciklus visokog obrazovanja traje najmanje tri, a najviše četiri godine i vrednuje se sa najmanje 180, odnosno 240 bodova, u skladu sa evropskim sistemom prenosa bodova (European Credit Transfer Sistem, u daljem tekstu: ECTS) (član 8. st. 1. i 2), da završetkom prvog, drugog ili trećeg ciklusa studija lice stiče pravo na određenu akademsku titulu, odnosno stručno ili naučno zvanje u određenoj oblasti i da se zvanja koja stiču ova lica uređuju posebnim zakonom (član 9),  da li­ca ko­ja su za­vr­ši­la stu­dij pre­ma pro­pi­si­ma ko­ji su bi­li na sna­zi do stu­pa­nja na sna­gu ovog za­ko­na mo­gu tra­ži­ti od vi­so­ko­škol­ske usta­no­ve u ko­joj su ste­kli zva­nja da im u po­stup­ku utvr­đe­nim sta­tu­tom vi­so­ko­škol­ske usta­no­ve iz­da jav­nu is­pra­vu o ekvi­va­len­ci­ji ra­ni­je ste­če­nog zva­nja s no­vim zva­njem, u skla­du sa za­ko­nom iz čla­na 9. stav 2. ovog za­ko­na (član 10. stav 1), da li­ca ko­ja su za­vr­ši­la stu­dij pre­ma pro­pi­si­ma ko­ji su bi­li na sna­zi do stu­pa­nja na sna­gu ovog za­ko­na mo­gu da ko­ri­ste struč­na i na­uč­na zva­nja u skla­du sa pro­pi­si­ma pre­ma ko­ji­ma su ih ste­kla (član 146. stav 1).

Sud je, pored toga, imao u vidu da je Zakonom o zvanjima koja se stiču završetkom visokog obrazovanja („Službeni glasnik Republike Srpske“ br. 33/14 i 63/14) propisano: da se strukovna zvanja stiču završetkom prvog ciklusa strukovnih studija (član 3. stav 2), da lice koje završi strukovni studij prvog ciklusa u trajanju od tri godine, koji se vrednuje sa 180 bodova po Evropskom sistemu prenosa bodova, stiče zvanje “strukovni” iz odgovarajuće oblasti sa naznakom broja bodova, tj. 180 ECTS bodova, kao i da lice koje završi strukovni studij prvog ciklusa u trajanju od četiri godine, koji se vrednuje sa 240 ECTS bodova, stiče zvanje “strukovni specijalista” iz odgovarajuće oblasti sa naznakom broja bodova, tj. 240 ECTS bodova (član 5. st. 1. i 2), da je visokoškolska ustanova obavezna da učini javno dostupnom ažuriranu listu strukovnih, akademskih i naučnih zvanja koja se stiču na toj ustanovi, kao i da lista iz stava 1. ovog člana sadrži i zvanja koja su se sticala na visokoškolskoj ustanovi do stupanja na snagu ovog zakona (član 13. st. 1. i 2), da lica koja su završila studij prema ranije važećim zakonskim propisima iz oblasti visokog obrazovanja mogu tražiti od visokoškolske ustanove u kojoj su stekli zvanje da im, na način utvrđen statutom visokoškolske ustanove, izda javnu ispravu o ekvivalenciji ranije stečenog zvanja sa novim zvanjem, u skladu sa ovim zakonom (član 15. stav 1).

Sud je uzeo u obzir da je Ispravkom Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u Osnovnom sudu u Gradišci broj 072-0-Su-19-000 321 od 27. marta 2019. godine propisano da se u Pravilniku o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u Osnovnom sudu u Gradišci broj 072-0-Su-18-00 1048 od 4. septembra 2018. godine, u članu 18. tačka 21. IKT službenik, broj „180“ zamjenjuje brojem „240“.

Na osnovu navedenih ustavnih i zakonskih odredaba Sud je ocijenio da je predsjednik Osnovnog suda u Gradišci bio ovlašćen da donese osporeni Pravilnik o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u Osnovnom sudu u Gradišci kao i da njime, između ostalog, uredi uslove za obavljanje poslova i zadataka za radno mjesto referent za izvršenje prekršajnih sankcija (član 18. tačka 15. Pravilnika).

Imajući u vidu da prema članu 10. stav 1. Zakona o visokom obrazovanju i članu 15. stav 1. Zakona o zvanjima koja se stiču završetkom visokog obrazovanja, lica koja su završila studij prema ranije važećim zakonskim propisima iz oblasti visokog obrazovanja mogu, ali ne moraju, tražiti od visokoškolske ustanove u kojoj su stekli zvanje da im, na način utvrđen statutom visokoškolske ustanove, izda javnu ispravu o ekvivalenciji ranije stečenog zvanja sa novim zvanjem, kao i da da li­ca ko­ja su za­vr­ši­la stu­dij pre­ma pro­pi­si­ma ko­ji su bi­li na sna­zi do stu­pa­nja na sna­gu ovog za­ko­na mo­gu da ko­ri­ste struč­na i na­uč­na zva­nja u skla­du sa pro­pi­si­ma pre­ma ko­ji­ma su ih ste­kla (član 146. stav 1. Zakona o visokom obrazovanju), Sud je utvrdio da je donosilac osporenog pravilnika uređujući posebe uslove za obavljanje poslova referenta za izvršenje prekršajnih sankcija propisao saglasno članu 39. stav 3. Ustava, jer je uzeo u obzir kako zvanja stečena u skladu sa važećim zakonskim propisima iz oblasti visokog obrazovanja, tako i ona stečena po propisima  koji  nisu zasnovani na ECTS pravilima studija. U ovom smislu, prema stanovištu Suda, nisu osnovani navodi davaoca inicijative prema kojima osporeni član 18. tačka 15. Pravilnika nije u skladu sa članom 8. st. 1. i 2. Zakona o visokom obrazovanju, te članom 3. stav 2. i članom 5. st. 1. i 2. Zakona o zvanjima koja se stiču završetkom visokog obrazovanja, prema kojima više nije moguće steći višu školsku spremu.

S obzirom na navedeno, nije u nadležnosti Suda da cijeni da li je donosilac osporenog akta, propisujući kao u članu 18. tačka 15. Pravilnika, uredio način ekvivalencije ranije stečenih zvanja sa novim zvanjima saglasno aktima visokoškolskih ustanova. Pitanja pravičnosti, opravdanosti i cjelishodnosti osporenog propisivanja ne spadaju u nadležnost Ustavnog suda koja je utvrđena članom  115. Ustava.

U skladu sa članom 115. Ustava nije u nadležnosti Suda da cijeni usaglašenost propisa sa zakonima koje je usvojila Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine, te tako ni saglasnost člana 18. tačka 15. Pravilnika sa članom 2. Zakona o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik Bosne i Hercegovine“ broj 59/09).

 Pored navedenog, prema stanovištu Suda, osporena odredba Pravilnika se ne može dovesti u kontekst ustavnih garancija iz člana 38. stav 3. Ustava, zbog čega navodi iz inicijative u ovom smislu nisu od značaja.

Kako je meritorno odlučeno o ustavnosti i zakonitosti osporene odredbe Pravilnika, Sud je ocijenio da je bespredmetno razmatrati zahtjev davaoca inicijative za obustavu njene primjene.

Cijeneći da je u toku prethodnog postupka pravno stanje potpuno utvrđeno i da prikupljeni podaci pružaju pouzdan osnov za odlučivanje, Sud je, na osnovu člana 40. stav 5. Zakona o Ustavnom sudu Republike Srpske, u ovom predmetu odlučio bez donošenja rješenja o pokretanju postupka. 

Na osnovu izloženog Sud je odlučio kao u izreci ovog rješenja.

Ovo rješenje Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda mr Džerard Selman i sudije: Milenko Arapović, Vojin Bojanić, Amor Bukić, prof. dr Duško Medić, Irena Mojović, prof. dr Marko Rajčević i akademik prof. dr Snežana Savić.